Χαριτίνη ΜαλισσόβαΓεννηµένος τον Αύγουστο του 1966 στην Αθήνα, ο Χ.Α. Χωµενίδης έχει τελειώσει τη Νοµική Σχολή. Το 1993 εξέδωσε το Σοφό παιδί. Ακολούθησαν άλλα δώδεκα µυθιστορήµατα και δεκάδες διηγήµατα, που µεταφράστηκαν στα γαλλικά, στα αγγλικά, στα ισπανικά, στα τσέχικα, στα λιθουανικά, στα τούρκικα και στα εβραϊκά. Το 2015 οι αναγνώστες τίµησαν τη Νίκη και το 2019 τον Φοίνικα µε το Βραβείο Μυθιστορήµατος Public. Στη Νίκη απονεµήθηκαν επίσης το Βραβείο Μυθιστορήµατος του περιοδικού Αναγνώστης, το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος και το Βραβείο Ευρωπαϊκού Μυθιστορήματος (Prix du Livre Européen), ενώ την άνοιξη του 2017 µεταφέρθηκε στο θέατρο σε σκηνοθεσία του Σταµάτη Φασουλή. Η συνέντευξη που ακολουθεί έγινε με αφορμή το νέο μυθιστόρημα του Χ.Α. Χωμενίδη, Η δίκη Σουάρεφ, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Η δίκη Σουάρεφ, το νέο μυθιστόρημά σας. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία του;
Τι να σας πρωτοπώ; Ας είμαι σχετικά επιγραμματικός. Παρακολουθούμε τη δίκη Σουάρεφ. Την πιο παράδοξη, την πιο ακριβοπληρωμένη δίκη που έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα. «Η δίκη Σουάρεφ έχει μια καρναβαλική μεγαλοπρέπεια που την κάνει αφάνταστα ελκυστική. Διότι φωτίζει το καρναβαλικό και το μεγαλειώδες της ανθρώπινης κατάστασης γενικά…»
Γιατί επιλέξατε ως σκηνικό του βιβλίου ένα δικηγορικό γραφείο;
Από όλους τους επαγγελματίες, οι μαχόμενοι δικηγόροι είναι εκείνοι που έρχονται καθημερινά, διαρκώς, σε επαφή με τα ανθρώπινα πάθη, όταν μάλιστα αυτά έχουν παροξυνθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να απαιτείται η παρέμβαση της Πολιτείας, δηλαδή της δικαιοσύνης. Ένα μεγάλο εξάλλου δικηγορικό γραφείο, όπως εκείνο που περιγράφω στη Δίκη Σουάρεφ, αποτελεί ένα καλειδοσκόπιο προσώπων και συμπεριφορών. Στα δικηγορικά γραφεία συναντάς κάθε καρυδιάς καρύδι. Από ανιδιοτελείς υπηρέτες του νόμιμου και του ηθικού μέχρι στυγνούς αριβίστες. Από επιστήμονες του δικαίου με εμβριθή σκέψη έως παιδιά της πιάτσας, λαγωνικά ακάματα που ξημεροβραδιάζονται στα δικαστήρια και στα πέριξ στέκια. Υπάρχουν πολλά περιβάλλοντα ικανά να εμπνεύσουν τόσο έναν μυθιστοριογράφο;
Πόσο γοητευτικό αλλά και πόσο δύσκολο ήταν να περιγράψετε με τόση αληθοφάνεια σκηνές που φαίνονται σουρεαλιστικές;
Τίποτα από όσα παραθέτω στη Δίκη Σουάρεφ δεν θα ήταν αδύνατο –ούτε καν απίθανο– να συμβεί. Η ζωή έχει ολισθηρότατες στροφές, κορυφώσεις εντελώς απροσδόκητες, γκρεμούς που αιφνίδια εμφανίζονται μπροστά μας. Εάν μπορούσαμε να κάνουμε ένα καρδιογράφημα στην ανθρωπότητα, ο δείκτης του μηχανήματος θα τρελαινόταν, η οθόνη του θα λαμπάδιαζε…
Η πραγματικότητα είναι πιο φαρσική κι από την πλέον καλπάζουσα μυθιστορηματική ή θεατρική φάρσα.
Δηλαδή πιστεύετε πως η πραγματικότητα ενίοτε ξεπερνά και την πιο τρελή φαντασία;
Όχι ενίοτε. Διαρκώς. Η πραγματικότητα είναι πιο φαρσική κι από την πλέον καλπάζουσα μυθιστορηματική ή θεατρική φάρσα. Για ετούτο ακριβώς κι εγώ θεωρώ τον εαυτό μου ρεαλιστή –για να μην πω νατουραλιστή– συγγραφέα. Τα βιβλία μου είναι μεγεθυντικοί καθρέφτες. Στις σελίδες τους εικονίζω ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία.
Έχετε σπουδάσει Νομικά και έχετε υπηρετήσει, για μικρό χρονικό διάστημα, τη μαχόμενη δικηγορία. Τι σας έκανε να απομακρυνθείτε από τον χώρο;
Πιστεύω ότι θα εξελισσόμουν σε έναν καλό ποινικολόγο, ότι εν πάση περιπτώσει η δικηγορία θα μου άρεσε. Πριν όμως καν ολοκληρώσω την άσκησή μου, κυκλοφόρησε το πρώτο μου βιβλίο, Το σοφό παιδί. Μάρτιος του 1993. Η επιτυχία που γνώρισε ακαριαία σχεδόν, οι δύο εγκωμιαστικές κριτικές που γράφτηκαν στις εφημερίδες Μεσημβρινή και Τα Νέα από τον Θεόφιλο Φραγκόπουλο και τον Δημήτρη Δασκαλόπουλο, μου έδωσαν τεράστια χαρά και αυτοπεποίθηση. Ρίχτηκα έτσι με τα μούτρα στη συγγραφή του δεύτερου μυθιστορήματός μου, εγκαταλείποντας την άσκηση. Όπως το διατυπώνω και στον Τζίμη στην Κυψέλη, εγώ την τέχνη δεν τη διάλεξα. Με διάλεξε.
Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν συγγραφέα;
Να μην επαναλαμβάνεται. Να μην αναμασάει –υπό μορφή πεζογραφήματος– την αυτοβιογραφία ή την αμπελοψυχανάλυσή του. Να μην επαναπαύεται στις δάφνες του και στον οικείο κόσμο του μα να τολμάει να ανοιχτεί σε άλλους χώρους, άγνωστους, άξενους καμιά φορά, να τους εξερευνά με όπλο την περιέργειά του για τα ανθρώπινα, η οποία πρέπει να είναι ακόρεστη. Να μην αλλοτριώνεται επίσης από την ανάγκη για επιτυχία. Προσέξτε: όλοι λαχταρούμε τα βιβλία μας να έχουν απήχηση, οι αναγνώστες να μας επικροτούν. Δεν γράφουμε όμως για να αρέσουμε ούτε καν στον ίδιο τον εαυτό μας. Γράφουμε για το έργο. Για να πλάσουμε κάτι αυθύπαρκτο, που θα φτερουγίσει μακριά μας και θα προσφέρει τέρψη –μακάρι και συγκίνηση– σε κάποιους άλλους ανθρώπους.
Διαβάσατε πρόσφατα κάποιο βιβλίο που σας άφησε θετική εντύπωση;
Διαβάζω ακατάπαυστα. Αρκετά συχνά απολαμβάνω ή και ενθουσιάζομαι ή και πλουτίζω ψυχικά και διανοητικά με κάποιο βιβλίο. Εάν μάλιστα ο συγγραφέας του είναι Έλληνας και βρίσκεται εν ζωή, του τηλεφωνώ ή του στέλνω μήνυμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι συνέβη πρόσφατα με τον Μιχάλη Αλμπάτη και το σπαρταριστό του μυθιστόρημα Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους. Όπως και με την αγαπημένη μου Αλεξάνδρα Κ και τα διηγήματά της Πράγματα που σκέφτεται η Παρθένος Μαρία καπνίζοντας κρυφά στο μπάνιο. Πιστεύω ότι έχει ανατείλει μια πλειάδα νέων συγγραφέων, πολύ ταλαντούχων, που ο καθένας έχει το δικό του ύφος. Ο Χρίστος Κυθρεώτης, ο Μίνως Ευσταθιάδης, ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης, η Βίβιαν Στεργίου, ο Άρης Αλεξανδρής. Έχω στο κομοδίνο μου το καινούργιο του Χρήστου Οικονόμου, αδημονώ να το ξεκινήσω. Από άλλα αναγνώσματά μου του 2023, θα ξεχώριζα τα βιβλία του Τομά Πικετί. Τα θεωρώ εμβληματικά. Κλειδιά για την κατανόηση του κόσμου μας.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Το να μπορείς να μπαίνεις στη θέση του άλλου. Και το να μη φοβάσαι ούτε να ντρέπεσαι την επιθυμία σου.
Ήταν για εσάς η περίοδος της πανδημίας γόνιμη συγγραφικά και αναγνωστικά;
Νομίζω ότι από τότε που ξεκίνησα να γράφω τη Νίκη, από το 2012, έχω μπει στην πιο γόνιμη εποχή μου. Η πανδημία ήταν μια εξωφρενική εμπειρία για όλη την ανθρωπότητα κι εκείνο που μου κάνει μεγαλύτερη εντύπωση είναι πως ήδη, τόσο γρήγορα, έχουμε αρχίσει να την ξεχνάμε. Προσωπικά στάθηκα τυχερός. Νόσησα δύο φορές και τις δύο το πέρασα στο πόδι. Κανένα αγαπημένο πρόσωπό μου δεν χάθηκε από κόβιντ, δεν ταλαιπωρήθηκε καν ιδιαίτερα. Δεν ένιωσα επ’ ουδενί να ασφυκτιώ ούτε μέσα στο σπίτι ούτε μέσα στις σχέσεις μου. Είδα ένα σκασμό ταινίες και σειρές και διάβασα ντουζίνες βιβλία. Έγραψα κι ένα: Ο βασιλιάς της.
Έχετε πει πως μόλις τελειώνετε κάποιο βιβλίο, έχετε ήδη σκεφτεί το επόμενο. Ασχολείστε με τη συγγραφή του αυτό το διάστημα;
Θα αποτελεί το τρίτο μέρος της ελλαδικής τριλογίας μου, που ξεκίνησε με τον Τζίμη στην Κυψέλη και συνεχίστηκε με τη Δίκη Σουάρεφ. Κεντρικό χαρακτήρα θα έχει μια πολύ νέα γυναίκα. Βρίσκομαι ακόμα στο στάδιο της έρευνας.
Η δίκη Σουάρεφ
Χ.Α. Χωμενίδης
Εκδόσεις Πατάκη
σ. 424
ISBN: 978-618-07-0539-3
Τιμή: 19,90€
Χαριτίνη Μαλισσόβα, εκπαιδευτικός και αρθρογράφος λογοτεχνίας στην εφημερίδα Θεσσαλία
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/20386-homenidis-synentefxi
https://diastixo.gr/
