Πού θα μπορούσε να βρίσκεται ένα ιδανικό παράθυρο στην ιστορία ενός άλλου πετρώδους πλανήτη, που θα επιτρέπει την ανακάλυψη στοιχείων για το παρελθόν του; Φυσικά, σε μια περιοχή που θα φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ποικιλία από το σύνολο των ειδών πετρωμάτων που συναντώνται στην επιφάνειά του. Στην περίπτωση του Άρη και της αποστολής του Perseverance, που προσαρειώθηκε το Φεβρουάριο του 2021, αυτό είναι ο κρατήρας Jezero.
Ο κρατήρας έχει διάμετρο περίπου 45 χιλιόμετρα και βρίσκεται ΒΑ του ηφαιστειακού πεδίου της Μεγάλης Σύρτης, που αποτελεί ένα από τα πιο εύκολα παρατηρήσιμα χαρακτηριστικά του πλανήτη με τηλεσκόπιο. Ο ίδιος ο κρατήρας βρίσκεται εντός του τεράστιου πεδίου Isidis Planitia, που προέκυψε από μια αρχαία πρόσκρουση αστεροειδή λίγο μετά το σχηματισμό του πλανήτη και έχει διάμετρο 1200 χιλιομέτρων!
Περισσότερα από 3,5 δις χρόνια, κάποιος παρατηρητής θα μπορούσε να μπερδέψει τον Άρη με τη Γη έτσι όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Ηφαίστεια, οροσειρές και το κυριότερο, νερό σε υγρή μορφή να διαβρώνει την επιφάνειά του σχηματίζοντας κοιλάδες, φαράγγια και λίμνες. Μια τέτοια λίμνη ήταν τότε και ο κρατήρας Jezero, δημιουργώντας συνθήκες κατάλληλες για αναζήτηση απολιθωμένων μορφών αρχαίας ζωής.
Η εικόνα παρουσιάζει έναν αναλυτικό τοπογραφικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής του κρατήρα και δημιουργήθηκε από δεδομένα της αποστολής Mars Express της ESA. Ακολουθούν μερικές πληροφορίες, έτσι όπως αντλούνται από την ανάγνωση του συγκεκριμένου χάρτη:
1) Ο κρατήρας Jezero βρίσκεται σε μια μεταβατική περιοχή πολύ έντονου αναγλύφου (Terra Sabaea και Syrtis Major) σε ηπιότερο, που οριοθετεί και την Isidis Planitia. Οι περιοχές έντονου αναγλύφου διαθέτουν ορισμένα από τα παλαιότερα πετρώματα της επιφάνειας του Άρη (κυρίως πλουτώνια και ηφαιστειακά) και θα δώσουν τη δυνατότητα στο rover να συλλέξει δείγματα για την καλύτερη κατανόηση του εσωτερικού του πλανήτη και των διεργασιών σχηματισμού του.
2) Δύο μεγάλα ποτάμια τροφοδοτούσαν τη λίμνη στο εσωτερικό του με νερό αλλά και υλικά αποσάθρωσης από της περιοχές έντονου αναγλύφου, κάτι που ενδεχομένως παρείχε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για ανάπτυξη ζωής. Δέλτα σχηματίστηκαν στις εκβολές των ποταμών αυτών και διακρίνονται στο βόρειο και το δυτικό τμήμα του κρατήρα.
3) Ένας τρίτος ‘ποταμός’ διακρίνεται στο ανατολικό περιθώριο του κρατήρα, που απομάκρυνε το νερό από τη λίμνη. Αυτή η ταυτόχρονη είσοδος και έξοδος νερού στο εσωτερικό του, δημιούργησε σταθερές συνθήκες ισορροπίας που ίσως ευνόησαν ακόμα παραπάνω την ανάπτυξη της ζωής.
Φυσικά, όλα αυτά τελείωσαν… Μέσα σε 100 εκατομμύρια χρόνια, όπως φαίνεται από τα δεδομένα της αποστολής MAVEN, ο Άρης μεταμορφώθηκε από ένα πλανήτη παρόμοιο με τη Γη, στη νεκρή σκουριασμένη σφαίρα που γνωρίζουμε σήμερα, και παρέμεινε έτσι για δισεκατομμύρια χρόνια…
Τα όποια μυστήρια ύπαρξης ζωής παρέμειναν έκτοτε κλεισμένα σε περιοχές-κλειδιά που μαρτυρούν το πιο φιλόξενο παρελθόν του και περιμένουν το Perseverance να τα αποκαλύψει ή – και αυτό είναι ακόμα πιο τρομαχτικό – να τα διαψεύσει…
Επειδή οι πληροφορίες για το θέμα είναι ανεξάντλητες, περισσότερα υπάρχουν στις ακόλουθες πηγές:
Τέλος (για όσους έφτασαν μέχρι εδώ), δίνεται ένα link προσομοίωσης της περιοχής του κρατήρα Jezero:
