Τίτος Πατρίκιος: «H ποίηση σαν γέφυρα» Γράφει η Αργυρώ Μουντάκη //

(Φώτο: Μάρκος Κωβαίος)

Στον ανθισμένο κήπο της βιβλιοθήκης της Αγίας Παρασκευής «Αλέξανδρος Κοντόπουλος», με οικοδέσποινες τις κυρίες της βιβλιοθήκης και καλεσμένο έναν από τους σπουδαιότερους εν ζωή ποιητές μας, τον Τίτο Πατρίκιο, με συνομιλητή του τον Γιάννη Μπασκόζο, απολαύσαμε μια μοναδική βραδιά, που σίγουρα θα μείνει αξέχαστη στους τυχερούς, που την παρακολούθησαν, και που παρόλη την ένταση των ημερών ήταν πραγματικά πολλοί όσοι παρευρέθηκαν εκεί για να τιμήσουν ή και να γνωρίσουν τον σπουδαίο ποιητή μας.

Ο Τίτος Πατρίκιος σε μια όμορφη συζήτηση με τον συνομιλητή του Γιάννη Μπασκόζο, μας κέρδισε από την πρώτη στιγμή. Και τους δύο διακατείχε η σεμνότητα και οι ήπιοι τόνοι, που χαρακτήρισαν την όμορφη βραδιά.

Ο Γιάννης Μπασκόζος παρουσίασε τον Τίτο Πατρίκιο και μίλησε για τις αναζητήσεις του ποιητή, την πολιτική, την αριστερά, την ερωτική πλευρά στα ποιήματά του, τις σκέψεις του για την «κουζίνα» του ποιητή. Σε ερώτηση του κου Μπασκόζου για το τι είναι αυτό που κάνει έναν ποιητή αντί για να γράφει ποίημα να γράφει έναν αφορισμό, ο ποιητής απάντησε: «Όλοι γράφουμε. Αν αυτό που γράψαμε είναι ή δεν είναι ποίημα το καταλαβαίνουμε εκ των υστέρων. Όταν κοιτάω κάτι ξανά και ξανά, εκείνο μου λέει: “όσο και να με κοιτάς, ποίημα δεν γίνομαι”, τότε καταλαβαίνω τι είναι αυτό: χρονικό, αφορισμός, κάτι άλλο… Όλα τα είδη είναι παιδιά του Λόγου. Πρέπει να ξέρεις τι είναι το κάθε είδος που γράφεις. Να μην είναι πεζό, που υπονομεύει τον ποιητικό λόγο ή ποίημα με πεζό ύφος».

(Φώτο: Μάρκος Κωβαίος)

Στην ερώτηση για το ποιοι συγγραφείς τον επηρέασαν μίλησε ένθερμα για τον Ντοστογιέφσκι και το βιβλίο του «Οι ηλίθιοι», για τον Μπαλζάκ, τον Στανταλ, τον Φλωμπέρ, τον Σουίφτ αλλά και για Έλληνες, κυρίως για τη γενιά του ’30, τον Καραγάτση, τον Μυριβήλη, τον Τερζάκη, τον Θεοτοκά. Όσον αφορά στους ποιητές που τον γαλούχησαν, μίλησε ένθερμα για τον Βαλαωρίτη και τον Παλαμά, αλλά και για τον Καρυωτάκη, που τον ανακάλυψε σ’ ένα επίτομο λεξικό, που του είχε χαρίσει ο πατέρας του. Διαβάζοντας εκεί τα λήμματα από το γράμμα «Κ» διάβασε για εκείνον και τον συγκλόνισε το γεγονός ότι είχε αυτοκτονήσει. Επίσης τον καθόρισε ο Μαγιακόφσκι, που κι εκείνον τον ανακάλυψε σε μια εγκυκλοπαίδεια το 1943 στο γράμμα Μ», έπειτα μίλησε για τον Καβάφη, τον Ρίτσο, παραδεχόμενος πόσο πολύ τον επηρέασε ο μεγάλος ποιητής μας, με τον οποίο ήταν μαζί εξόριστοι στον Άη Στράτη. Ο Τίτος Πατρίκιος όμως μίλησε και για την ολική ρήξη με τον Γιάννη Ρίτσο, λέγοντας χαρακτηριστικά «Δεν είμαι υπερήφανος για τη ρήξη, αλλά δεν παύω να αναφέρω τις οφειλές που έχω στο Ρίτσο. Οφείλω όμως και στον Νικηφόρο Βρεττάκο». Μιλώντας για σύγχρονους ποιητές αναφέρθηκε στον Μαρκόπουλο, τον Γκανά, την Παπαδάκη, την Θεοδώρου, τη Δημοπούλου, τον Βιστωνίτη, τον Δούκα, την Αγγελάκη – Ρουρκ, τους Κύπριους Πασαλίδη και Χαραλαμπίδη.

Η συζήτηση ήρθε και στις απόψεις του παρελθόντος, κάποιες από τις οποίες έχουν αποδειχτεί λανθασμένες. Ο ποιητής είπε: «Σημασία έχει να είσαι συνεπής στην άποψη που έχεις τον καιρό εκείνο και να την έχεις υποστηρίξει τότε με συνέπεια και αυτοθυσία, κι ας αποδειχτεί αργότερα λανθασμένη».

Για τους διανοούμενους και την πολιτική είπε: «Ο εν δράσει πολιτικός εκφράζει μια βεβαιότητα, ενώ ο διανοούμενος μία αβεβαιότητα. Γι’ αυτό για παράδειγμα και ο Κανελλόπουλος όσο ήταν διανοούμενος δεν μπορούσε να είναι πολιτικός και το αντίστροφο. Επίσης την πολεμική κατά των διανοουμένων την κάνουν κάποιοι άλλοι διανοούμενοι λόγω παθών και αντιζηλιών.»

Μιλώντας για την Γαλλία και την αριστερά είπε: «Στη Γαλλία όταν πρωτοέφτασα το 1959 μου έκανε εντύπωση όταν πήγα σε μια εκδήλωση και είδα τους Γάλλους κομμουνιστές να έρχονται δεκάδες με αυτοκίνητα. Που να ήξερα ότι θα έβλεπα και με Πόρσε Καγιέν….». Και συνεχίζοντας «Στη Γαλλία το άλλο που είδα ήταν πολλές αριστερές. Και σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές αριστερές. Πάντως δεν είναι ένα ενιαίο και μονολιθικό πράγμα η αριστερά.»

Μιλώντας για τους λογοτέχνες μίλησε για τη διάσταση που μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στο έργο και στο ήθος του λογοτέχνη: «Μπορεί κάποιος να είναι ένας ελεεινός παλιάνθρωπος κι όμως να είναι ένας σπουδαίος συγγραφέας. Ο Ρεμπώ στα νιάτα του ήταν σπουδαίος ποιητής αλλά μετά πήγε στην Αφρική και έγινε έμπορος όπλων. Το ίδιο και ο Κνουτ Χάμσουν. Το έργο του άνοιξε τομές μέσα μου για το τι μπορεί να υποφέρει ένας εργαζόμενος στην καπιταλιστική κοινωνία. Έμαθα ότι πεθαίνοντας φώναξε “Χάιλ Χίτλερ”. Να πω το τετριμμένο: “Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου”. Επειδή όμως απορρίπτω κάποιον ως άνθρωπο, δεν μπορώ να απορρίψω και το έργο του. Με ρώταγαν γιατί κάποιους συγγραφείς που διάβαζα τα βιβλία τους, δεν τους γνώριζα και απαντούσα: “Δεν θέλω να τους γνωρίσω, μπορεί να απογοητευτώ, προτιμώ να τους διαβάζω”».

Δηλώνει ότι πάσχει από «ανίατο νόσημα, την αέναη αισιοδοξία», και μιλώντας για την Ελληνική γλώσσα είπε: «Δεν ξέρωΑΝ η αισιοδοξία μου με κάνει επιπόλαιο, αλλά βλέπω την Ελληνική ως μια πολύ ζωντανή γλώσσα, που κατάφερε να ξεφύγει από το δογματισμό της καθαρεύουσας και από το δογματισμό της παλαιάς δημοτικής» ενώ στην ερώτηση αν είναι αποστασιοποιημένος από την πολιτική απάντησε ότι έκλεισε τον προηγούμενο μήνα τα 87 χρόνια ζωής, και τόνισε χαριτολογώντας «το τζόβενο με φιλοδοξίες πολιτικές, δεν μπορώ να το παριστάνω».

Κλείνοντας τη συζήτηση, που επανήλθε πάλι στην ποίηση είπε: «Η ποίηση είναι σαν την γέφυρα, που μπορεί να δημιουργεί επικοινωνία ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Στο ποίημα απαιτεί η κάθε λέξη να μπει στη σωστή της θέση για να μην καταρρεύσει το ποίημα, όπως και στη γέφυρα πρέπει η κάθε πέτρα να μπει στη σωστή θέση για τον ίδιο λόγο. Κάποτε στην Ιταλία μου είπε κάποιος «είστε Ποντίφικας» και ψάχνοντας τι σημαίνει αυτή η λέξη στην πρώτη της σημασία διαπίστωσα ότι σημαίνει γεφυροποιός».

Το κοινό πήρε το λόγο και του έκανε πολλές ερωτήσεις. Στην ερώτηση αν πρέπει να υπάρχει η ποίηση στα διδακτικά σχολικά εγχειρίδια, ήταν ιδιαίτερα θετικός για την ποίηση ως υλικό διδασκαλίας και μάλιστα ενθάρρυνε και ιδιαίτερα την αποστήθιση ποιημάτων χαρακτηρίζοντας την «πολύτιμη κληρονομιά, που μπορείς να χρησιμοποιήσεις κάθε στιγμή. Ακόμα και ναυαγός μπορείς να τα επαναφέρεις όποια στιγμή θέλεις. Εγώ μπορώ να αποστηθίσω πολλά ποιήματα, άλλων όμως, όχι δικά μου».

Η βραδιά έκλεισε με τον Τίτο Πατρίκιο να διαβάζει «αφορισμούς» και μάλιστα τους πιο αυτοσαρκαστικούς. Μια εξαιρετική εκδήλωση, που συγκίνησε πολύ το κοινό, και που καθώς πραγματοποιήθηκε στηνΑΡΧΗμιας δύσκολης εβδομάδας έκανε τον κόσμο που την παρακολούθησε να αφεθεί στη γοητεία της ποίησης και του Τίτου Πατρίκιου και να ξεχαστεί από τα τρέχοντα προβλήματα.

(Φώτο: Αργυρώ Μουντάκη)

http://fractalart.gr/titos-patrikios/