Η Μολδαβή συγγραφέας Τατιάνα Τσιμπουλεάκ θα βρεθεί στην Ελλάδα για να παρουσιάσει το βραβευμένο με EUPL 2019 μυθιστόρημά της Ο γυάλινος κήπος (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου, Εκδόσεις Βακχικόν, 2023) στην 20ή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 18 Μαΐου 2024, στις 17:00, στο Stand 89 (Περίπτερο 13). Με αφορμή την παρουσία της στην έκθεση, μιλάμε για το βιβλίο της.
Σε λίγες μέρες θα ταξιδέψετε στην Ελλάδα για την παρουσίαση του βιβλίου σας Ο γυάλινος κήπος στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, αλλά και στην Αθήνα. Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας μερικά πράγματα για τον πυρήνα της ιστορίας του;
Εκεί που μεγάλωσα, οι άνθρωποι λένε ότι ένας άνθρωπος κουβαλά παντού μια ιστορία, καλώς ή κακώς, στη νιότη και στα γηρατειά, πάντα την αλλάζει, πάντα παλεύει μαζί της, μέχρι που η ιστορία γίνεται η ιστορία του και αυτό το άτομο γίνεται ο αφηγητής της. Ο γυάλινος κήπος είναι, νομίζω, η ιστορία μου, την οποία έλεγα πριν ακόμη γίνω συγγραφέας. Είναι η ιστορία ενός κοριτσιού και η ιστορία μιας χώρας, που αγωνίζονται για την ταυτότητά τους. Οι αναγνώστες βρίσκουν πάντα κι άλλα «κλειδιά» στα βιβλία. Ανυπομονώ να δω πώς θα διαβαστεί το βιβλίο στην Ελλάδα.
Τι ενέπνευσε την ιστορία του μυθιστορήματος και πώς δουλέψατε για να αναπτύξετε τους βασικούς σας χαρακτήρες;
Το πρώτο μου μυθιστόρημα δεν έχει γεωγραφικά ή χρονικά ορόσημα, οι βασικοί χαρακτήρες δεν έχουν καν ονόματα και η δράση εκτυλίσσεται σε ένα ανώνυμο χωριό. Μάλλον όλη αυτή η αφηρημένη «Βαβυλώνα» με έφερε «στον σωστό δρόμο» και στο δεύτερο βιβλίο επέστρεψα στις ρίζες μου – στη Μολδαβία, στο Κισινάου, ακριβώς στην αυλή όπου μεγάλωσα. Δεν δούλεψα πολύ τους χαρακτήρες, οι περισσότεροι είναι από τη ζωή μου – άτομα με τα οποία μεγάλωσα. Με «κατάπιε» μάλλον η ίδια η ιστορία. Δεν είναι εύκολο να γράψεις για την ιστορία της χώρας σου, ειδικά όταν δεν ισχυρίζεσαι ότι γράφεις ένα ντοκουμέντο, αλλά ένα βιβλίο μυθοπλασίας. Για να είμαι ειλικρινής, ποτέ δεν ξέρω τι είδους χαρακτήρες θα έχω, γεννιούνται μόνοι τους κατά τη διάρκεια του βιβλίου. Είναι σχεδόν σαν οι χαρακτήρες μου να βλέπουν ότι χρειάζομαι βοήθεια για να πω αυτό που έχω στο μυαλό μου και πετάγονται για να με βοηθήσουν. Ο κεντρικός χαρακτήρας –η Λαστότσικα– ήταν ένα κοριτσάκι από την αυλή μας που μάζευε μπουκάλια από τους δρόμους με τη γιαγιά του. Θυμάμαι πολύ καθαρά τα παιδικά της χρόνια –λίγα, στενάχωρα, μοναχικά– σαν να ήξερε ήδη από τότε ότι μια μέρα κάποιος θα τοποθετούσε το βάρος ενός βιβλίου στους ώμους της.
Ποιες ήταν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γράφτηκε το βιβλίο και τι θα λέγατε ότι σας επηρέασε ιδιαίτερα κατά τη συγγραφή του;
Έγραψα τον Γυάλινο κήπο σχετικά γρήγορα, αλλά αυτό μάλλον οφείλεται στο ότι ήθελα να τον ξεφορτωθώ. Όλα ήταν πολύ έντονα – οι αναμνήσεις, αυτά για τα οποία μετάνιωσα, η χαρά τού να σκέφτομαι φίλους και παλιές ξεχασμένες ιστορίες. Όσο έγραφα το βιβλίο –δεν είχα πάει για πολύ καιρό στο Κισινάου, ειδικά στη γειτονιά όπου είχα μεγαλώσει–, ξαφνικά ένιωσα μια τρελή επιθυμία να πάω αμέσως σπίτι. Να επιστρέψω στο σπίτι με την αυλή, με την κούνια. Μου έλειπαν όλοι οι νεκροί γείτονές μου, το παγωτό σε ξυλάκι και τα σιντριβάνια στην κεντρική πλατεία. Είμαι πεπεισμένη ότι δεν θα έγραφα ποτέ τέτοιο βιβλίο αν έμενα στη Μολδαβία. Ταυτόχρονα, ακόμα κι αν αυτό που λέω τώρα μπορεί να φαίνεται νοσταλγικό, ο Γυάλινος κήπος δεν είναι ένα νοσταλγικό βιβλίο. Είναι η συμπυκνωμένη ιστορία της ίσως πιο έντονης δεκαετίας στην ιστορία της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Μολδαβίας, όταν έλαβε χώρα η Περεστρόικα, η Γκλάσνοστ, η έκρηξη στο Τσερνόμπιλ και ο πόλεμος στην Υπερδνειστερία. Εκείνα τα χρόνια, η Μολδαβία έγινε ανεξάρτητη δημοκρατία και ανέκτησε το λατινικό της αλφάβητο, έγιναν μεγάλες αλλαγές στα σχολεία, στην κοινωνία, στα σπίτια. Είναι δέκα χρόνια που άλλες χώρες έζησαν σε εκατό. Μάλλον αυτό ήθελα με αυτό το βιβλίο – κάπου να μείνει η ανάμνηση, να μην ξεχαστεί.
Θα ήθελα να ακούσω στη λογοτεχνία όσο το δυνατόν περισσότερες φωνές ανθρώπων που τους στερήθηκε το δικαίωμα να εκφραστούν, ανθρώπων που είχαν κάτι να πουν αλλά δεν μπορούσαν.
Το συγκεκριμένο μυθιστόρημά σας τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2019, ενώ εσείς προσωπικά έχετε λάβει και το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο της Μολδαβίας. Τι σημαίνουν αυτά τα βραβεία για εσάς;
Για να είμαι ειλικρινής, ποτέ δεν πίστευα ότι θα έπαιρνα κάτι για το γράψιμό μου. Εννοώ ότι δεν ήταν ποτέ ζήτημα ή προσδοκία. Το γράψιμο υπήρχε πάντα στην οικογένειά μας. Ο πατέρας μου ήταν δημοσιογράφος και συγγραφέας, η μητέρα μου δούλεψε όλη της τη ζωή ως διορθώτρια σε εφημερίδα, επικοινωνούσαμε πολύ μέσω της συγγραφής. Στην εποχή μας οι γονείς δεν συνόδευαν τα παιδιά τους παντού, όπως τώρα. Ήταν μέλημά μας να ξυπνήσουμε, να ντυθούμε, να πάμε σχολείο, να κάνουμε τα μαθήματά μας. Μερικές φορές ξυπνούσαμε όταν οι γονείς ήταν ήδη στη δουλειά, μερικές φορές δεν τους βλέπαμε καν το βράδυ, επειδή ήταν στη δουλειά. Αλλά πάντα έβρισκα σημειώματα ολόγυρα στο σπίτι – «έχει φαγητό στο ψυγείο», «μην ξεχάσεις να αγοράσεις γάλα», «πέρνα από τη Σούρα και δώσ’ της δέκα ρούβλια». Έγραφα σε όλη μου τη ζωή, είναι κάτι φυσικό και εύκολο για μένα, ίσως και πιο εύκολο από το να μιλάω. Το ότι έχω πάρει το ένα ή το άλλο βραβείο για τα βιβλία μου με χαροποιεί και με τιμά, αλλά υπάρχει και μεγάλη πίεση να μην απογοητεύσω, να μη γράψω χειρότερα από πριν. Νομίζω ότι ένας συγγραφέας που τον ελκύει το να τραβάει την προσοχή αρχίζει κάποια στιγμή να ξεχνά γιατί είναι συγγραφέας, αρχίζει να γράφει για να ευχαριστήσει τον κόσμο, τις κριτικές επιτροπές, και αυτό είναι θάνατος.
Σε τι στοχεύετε όταν γράφετε μια ιστορία;
Πρώτα απ’ όλα, είναι η αίσθηση ότι σε εκείνο το δευτερόλεπτο μπορείς να κάνεις τα πάντα σε αυτή τη λευκή σελίδα. Τότε η ιδέα ότι κάπου, σε μια άλλη χώρα, σε μια άλλη γλώσσα, σε ένα νησί στην Ελλάδα, ας πούμε, κάποιος θα διαβάσει το μεταφρασμένο βιβλίο μου και θα γελάσει ή θα κλάψει ή απλώς θα πει «ξέρω τι λέει αυτό το κορίτσι, το νιώθω κι εγώ», μου φαίνεται τρελό. Αλλά πάνω απ’ όλα είναι η ελπίδα ότι το γράψιμό σου μπορεί να βοηθήσει κάποιον, ότι μέσω της συγγραφής μπορεί να δικαιώσεις κάποιον.
Υπάρχει κάτι σχετικά με τον τομέα, τη θέση ή τον ρόλο της λογοτεχνίας σήμερα που θα θέλατε να δείτε να αλλάζει;
Η λογοτεχνία, η τέχνη, δεν πρέπει να έχει κανόνες ή ρόλους – έχει πολλούς, δυστυχώς, αλλά δεν πρέπει. Πιστεύω στο μη κατευθυνόμενο συναίσθημα μιας ιστορίας, όποια κι αν είναι αυτή – αγάπη, θυμός, απόγνωση. Αν αρχίσουμε να γράφουμε μόνο για να ευχαριστήσουμε κάποιον, θα καταλήξουμε να γράφουμε όλοι το ίδιο βιβλίο. Προσωπικά θα ήθελα να ακούσω στη λογοτεχνία όσο το δυνατόν περισσότερες φωνές ανθρώπων που τους στερήθηκε το δικαίωμα να εκφραστούν, ανθρώπων που είχαν κάτι να πουν αλλά δεν μπορούσαν.
Ο γυάλινος κήπος
Τατιάνα Τσιμπουλεάκ
μετάφραση: Άντζελα Μπράτσου
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 340
ISBN: 978-618-5733-52-0
Τιμή: 14,84€
https://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/22435-tatiana-tibuleac-sinentefxi-aggeliki-dimopoulou
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου