Μερόπη Ν. Σπυροπούλου
Στο οπισθόφυλλο της συλλογής διηγημάτων της, που εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2024 από τις Εκδόσεις Αττικός, με τον τίτλο Μια ζεστή αγκαλιά, η γνωστή και διακεκριμένη συγγραφέας Νίκη Σαλπαδήμου, μεταξύ άλλων, αναφέρει πως: «Το διήγημα [...] απαιτεί σοβαρή γραφή, λιτότητα, πυκνό λόγο και θεματολογία χωρίς κενά και ασάφειες». Αυτές είναι ακριβώς οι ιδιότητες που χαρακτηρίζουν τα κείμενα αυτής της συλλογής, στις οποίες όμως θέλω να προσθέσω ακόμη μία: την ξεχωριστή και γλαφυρή λογοτεχνική χάρη με την οποία χειρίζεται τον γραπτό λόγο η συγγραφέας.
Η έμπνευση για τα δεκαεπτά διηγήματα που περιλαμβάνονται σ’ αυτή τη συλλογή προέρχεται από τα ποικιλόμορφα δρώμενα που διαδραματίζονται μέσα στην αστείρευτη «αρένα της ζωής», όπως είναι άλλωστε και ο τίτλος του πρώτου μέρους του βιβλίου. Πρόκειται για ένα εισαγωγικό κείμενο, το οποίο προσανατολίζει τον αναγνώστη στη θεματολογία και την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία κινούνται και δρουν οι πρωταγωνιστές και άλλα πρόσωπα της ιστορίας. Έτσι προσελκύει τον αναγνώστη και τον προϊδεάζει, ως ένα σημείο, για όσα θα ακολουθήσουν. Μια θεματολογία που αφορά τον άνθρωπο, άνδρα, γυναίκα, παιδί, γέρο, με τα ευχάριστα ή λυπητερά γεγονότα, που συμβαίνουν στην προσωπική του ζωή, αλλά και στον κοινωνικό του περίγυρο. Η συγγραφέας ξέρει να ανιχνεύει τις σκοτεινές ρίζες κάποιων τραυματογόνων συμπεριφορών, όπως είναι ο φθόνος και οι συνέπειές του. Συγχρόνως όμως η πίστη της ότι υπάρχουν και «διαμαντάκια που κρύβουμε σε μια γωνίτσα του εαυτού μας» τη στηρίζει στο να προτρέψει τον αναγνώστη να ψάξει να τα βρει και να τα φέρει στην επιφάνεια. Βάζοντάς του όμως και ένα καίριο ερώτημα, που προκαλεί κάποιες μύχιες απαντήσεις, ενώ αποκαλύπτει και τα ακριβά μηνύματα που θέλει να του μεταδώσει: «Αναρωτηθήκαμε αλήθεια πόσο όμορφη θα ήταν η ζωή, αν μέσα μας φώλιαζε η αγάπη, το ενδιαφέρον, η αποδοχή, η παραδοχή, ο σεβασμός, η αναγνώριση;...».
Τα διηγήματα του πρώτου μέρους έχουν τους τίτλους: «Μια ζεστή αγκαλιά», «Το σπίτι με τις λεύκες», «Οι μοναχικοί», «Οι ιστορίες του παππού», «Η κληρονομιά», «Ο γήινος φύλακας άγγελός μου», «Πολίτικη συνταγή», «Στον προθάλαμο», «Καλοκαιρινά βράδια μιας άλλης εποχής», «Οι... φίλοι». Διαβάζοντάς τα ο αναγνώστης δεν παρακολουθεί μόνον όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή μέσα από το διάβα του αμείλικτου χρόνου, αλλά συμμερίζεται και συμπάσχει, θα έλεγα, για όσα συμβαίνουν και περνούν ως ζωντανές εικόνες μπρος στα μάτια του.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ο αναγνώστης συναντά διηγήματα που μιλούν για τις πολυδιάστατες χαρές και λύπες. Αυτές, σύμφωνα με τη συγγραφέα, προκύπτουν από τα βιώματα που συνοδεύουν το ωραιότερο δώρο που μπορεί να χαρίσει η ζωή στον άνθρωπο: «τον πραγματικό, τον αληθινό έρωτα, με τα λάθη και τις υπερβολές του». Γι’ αυτό, το εισαγωγικό κείμενο φέρει τον εύστοχο τίτλο: «Τα βέλη του έρωτα». Με τη συναρπαστική γραφίδα της, η Νίκη Σαλπαδήμου στα διηγήματα με τους τίτλους: «Η βάρκα του έρωτα έγινε συντρίμμια, πέφτοντας με φόρα πάνω στη ζωή», «Μια φωτογραφία που ξυπνά γλυκές αναμνήσεις», «Η αρχαιολόγος», «Το τρελό χτυποκάρδι μου μ’ έφερε στη χώρα του ήλιου», «Η Ελένη ήταν μαγεία και αποπλάνηση», μεταδίδει και πάλι στον αναγνώστη τον θαυμασμό, αλλά και το δέος που μπορούν να προκαλέσουν οι συνέπειες από τις σαϊτιές του φτερωτού θεού.
Η πίστη της ότι υπάρχουν και «διαμαντάκια που κρύβουμε σε μια γωνίτσα του εαυτού μας» τη στηρίζει στο να προτρέψει τον αναγνώστη να ψάξει να τα βρει και να τα φέρει στην επιφάνεια.
Όλες οι περιγραφές για πρόσωπα, γεγονότα και συναισθήματα περιλαμβάνουν ουσιαστικά και αποκαλυπτικά ψυχογραφήματα, υπεισέρχονται στις πολυπλοκότητες που υπάρχουν στις σχέσεις των ανθρώπων με «φίλους» αλλά και αληθινούς φίλους. Η συγγραφέας προβάλλει κάποιους βαθείς δεσμούς αγάπης, ακόμα κι αν πρόκειται για τον πιστό σκύλο, που μοιράζεται με υπομονή και αφοσίωση τη μοναξιά του φίλου του ανθρώπου, γιατί φίλο τον νιώθει και μπορούν να μιλούν μεταξύ τους για τη δική τους ζωή. Ο γεράκος από το διήγημα «Οι μοναχικοί»:
…δυστυχώς τώρα το έβλεπε καθαρά, το ένιωθε ως βαθιά μέσα του, χωρίς να χρειάζεται να το φιλοσοφήσει ότι κανείς δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να έχει κάπου ν’ ακουμπήσει. Ν’ ακουμπήσει όχι το γερασμένο κορμί του, όσο τη μοναξιά της ψυχής του. Μαζί με τον σκύλο του όμως έκλεινε έξω απ’ την πόρτα τη μοναξιά του κόσμου κι έβλεπε με περισσότερη υπομονή και καρτερικότητα το μίκρεμα του κουβαριού της ζωής του κι ούτε που τον ένοιαζε κι αν σωνόταν κι έφευγε για το μακρινό ταξίδι. Όχι, δεν το έβλεπε εγωιστικά, απλώς νόμιζε ότι ο σκύλος του θα πονούσε λιγότερο από τον ίδιο. Πού να το φανταστεί ότι τόσα χρόνια μαζί είχε γίνει κι ο σκύλος εικόνα και ομοίωσή του και θα μπορούσε να τον ακολουθήσει ακόμη και στον τάφο;
Σ’ αυτές τις λίγες γραμμές βλέπουμε το μεγαλείο της αγάπης, μήνυμα ηχηρό που φανερώνει πόσο δυνατός μπορεί να είναι ο δεσμός μεταξύ ανθρώπων και ζώων.
Όλα τα διηγήματα είναι διανθισμένα με θαυμάσιες και πολύ εύστοχες παρομοιώσεις, που προσφέρουν ζωντανές και αξεπέραστες εικόνες, ανοίγουν μονοπάτια για ατέλειωτες προεκτάσεις και δίνουν αφορμές για ουσιαστικούς στοχασμούς.
Το διήγημα, όπως αναφέρθηκε, είναι ένα δύσκολο και απαιτητικό είδος του πεζού λόγου και για να προσελκύσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη πρέπει να έχει πολύ ελκυστικό θέμα, πρόσωπα που θα το αναδείξουν και σύντομη εξέλιξη της υπόθεσης. Ο συγγραφέας του διηγήματος πρέπει να είναι τεχνίτης στη συμπύκνωση του λόγου, έτσι ώστε ν’ αναδειχθεί η υπόθεση, χωρίς όμως να αφαιρέσει απ’ αυτόν τη γοητεία. Στον φανταστικό μύθο του διηγήματος υπάρχει έντονη η επιθυμία του συγγραφέα να πραγματοποιήσει με μοναδικό μέσον την πένα και την τέχνη του εκείνο που παιδεύει τον εσωτερικό του κόσμο και δεν μπορεί να το εξωτερικεύσει με διαφορετικό τρόπο. Επομένως, εκείνος που θα καταπιαστεί με το διήγημα θα βάλει σ’ αυτό όχι μόνον μια φανταστική ή πραγματική ιστορία, αλλά και κάτι πολύ βαθύτερο, κάτι που έχει δονήσει τις χορδές της ψυχής του.
[Η Μερόπη Ν. Σπυροπούλου είναι ομότιμη καθηγήτρια του Παν/μίου Αθηνών.]
Μια ζεστή αγκαλιά
Νίκη Σαλπαδήμου
Αττικός
175 σελ.
ISBN 978-618-5843-08-3
Τιμή €13,00
https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/22627-mia-zesti-agkalia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου