Έλσα Κορνέτη: «Homo Aquarius»

 

Ευσταθία Δήμου

 

  

Πολλά είναι αυτά που μπορεί κανείς να σημειώσει ως πρώτες παρατηρήσεις ή ακόμα και συμπεράσματα, από την περιδιάβαση στην ποιητική σοδειά μιας επταετίας (2007-2014) που η ποιήτρια Έλσα Κορνέτη παρουσιάζει με τη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων της HomoAquarius. Τα περισσότερα από αυτά –εύστοχα και με ιδιαίτερη πληρότητα– επισημαίνονται από τη Στυλιανή Παντελιά στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου και κινούνται γύρω από τρεις βασικούς πυρήνες: τη βαθιά και άρρηκτη σχέση των ποιημάτων με τη ζωγραφική τέχνη και τεχνική, την έλξη τους προς το άλογο και το παράλογο, την απελευθέρωση της ποιητικής γλώσσας από τις κάθε λογής συμβάσεις. Γύρω από τους πυρήνες αυτούς αναπτύσσονται σαν ομόκεντροι κύκλοι μια σειρά από άλλες επισημάνσεις, που έχουν κυρίως να κάνουν με τη θέση του έργου της Κορνέτη μέσα στη συγχρονία και την ιδιότητά του να αποτελεί, ουσιαστικά, ένα σχόλιο πάνω στο γίγνεσθαι του κόσμου, πάνω στις ιδιαιτερότητες της εποχής, πάνω στις παθογένειες και τα πάθη του σύγχρονου βίου.

Το στοιχείο ωστόσο εκείνο που, κατά την προσωπική μου άποψη, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς προέρχεται ή, καλύτερα, μετεωρίζεται σε μια περιοχή ανάμεσα στην ποιητική τέχνη και την ποιητική τεχνική, σχετίζεται με τον τόνο των ποιημάτων, την ατμόσφαιρα δηλαδή μέσα στην οποία πραγματοποιείται η μετατροπή της σύλληψης σε έκφραση. Και η ατμόσφαιρα αυτή απέχει από το να είναι έντονα ή βαριά συναισθηματικά φορτισμένη, αντίθετα, σφραγίζεται από την κατίσχυση ενός πνεύματος ηρεμίας, ψυχραιμίας και θαρρετής ενατένισης της αλήθειας που κρύβεται μέσα και πίσω από τα πράγματα, στις κρυφές γωνιές του κόσμου και των ανθρώπων. Η ψύχραιμη αυτή ενατένιση είναι που κάνει την ποίηση της Κορνέτη τόσο επιδραστική, καθώς κινείται ανάμεσα στην αποφθεγματικότητα, τη θυμοσοφική διατύπωση, τη φιλοσοφική διαπίστωση και σε αυτό που θα όριζε κανείς ως συναισθησία, ως διέγερση όλων των αισθήσεων μπροστά σε ό,τι κεντρίζει το δημιουργικό ένστικτο. Σε αυτό ακριβώς το σημείο αξίζει να σταθεί κανείς και να διαπιστώσει ότι η ποίηση της Κορνέτη αποδεικνύεται μια ιδιαίτερα ελκυστική περίπτωση μελέτης και καταβύθισης στον τρόπο με τον οποίο η ποιητική γλώσσα είναι, τελικά, μια αισθητηριακή γλώσσα. Ένας τρόπος αντίληψης και κατανόησης του κόσμου που καθιστά τη γλώσσα έδρα των αισθήσεων και τις ίδιες τις αισθήσεις μια σειρά από αλληλομετατιθέμενες έννοιες.

Όταν το σφύριγμα ενός φθόγγου
καταδιώκει την πυκνότητα της εικόνας
για να ανακτήσεις τη μνήμη
και να βαπτίσεις το αντικείμενο στο φως
αρκεί να καρφώσεις τη σκιά σου
σ’ ένα δέντρο.

Κινείται ανάμεσα στην αποφθεγματικότητα, τη θυμοσοφική διατύπωση, τη φιλοσοφική διαπίστωση και σε αυτό που θα όριζε κανείς ως συναισθησία.

Η μέθοδος και η πρακτική αυτή ανακαλούν βέβαια το παράλογο, σε κάποιο βαθμό και το θέατρό του, αφού πολύ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο της υπόδυσης ρόλων ανάμεσα στα πρόσωπα των ποιημάτων, ανακαλούν όμως και τη φάση εκείνη της ανθρώπινης ύπαρξης κατά την οποία οι αισθήσεις, που ήταν το όχημα και ο οδηγός του ανθρώπου μέσα στον κόσμο, δεν είχαν διαχωριστεί με τον καταλυτικό τρόπο που συνέβη μετέπειτα, αλλά αποτελούσαν ένα όλον ενιαίο και αδιαίρετο, μια οντότητα που εξέβαλε στη γλώσσα, που έγινε η γλώσσα – όχι αυτή της καθημερινής χρήσης, αλλά της ποίησης, της δημιουργίας, της επινόησης. Από αυτή την άποψη η ποίηση της Κορνέτη, παρότι είναι γερά θεμελιωμένη στην εποχή της, οδηγεί τον αναγνώστη στις ρίζες της ύπαρξης, τότε που η εννόηση του κόσμου δεν γινόταν μέσα σε συνθήκες νοησιαρχίας αλλά αισθησιαρχίας. Και είναι η πτυχή αυτή που αναδύεται με ευκρίνεια μέσα από το ποιητικό σύμπαν της και που το καθιστά έναν κόσμο (ανα)γεννημένο και (ανα)δομημένο από την ανθρώπινη ικανότητα της επινόησης του υπαρκτού, του ανιχνεύσιμου, του προσπελάσιμου.

Όλα όσα περνούν μέσα στα ποιήματα της Κορνέτη, από τα πράγματα και τους ανθρώπους μέχρι τις κινήσεις, τα χρώματα και τους ήχους, είναι υπαρκτά. Το μόνο ανύπαρκτο είναι ο συντονισμός τους, ο συγχρωτισμός και η συνύπαρξή τους κατά τέτοιον τρόπο ώστε καθένα από αυτά να αποκτά την αξία και τη δυναμική του μέσα σε ένα φόντο καθαρό και κρυστάλλινο, μέσα σε ένα πλαίσιο αληθούς και ειλικρινούς επικοινωνίας της δημιουργού με τον αναγνώστη. Και είναι αυτή ακριβώς η επικοινωνία που διεξάγεται ανεμπόδιστα, όπως στο θέατρο – με την αμεσότητα και την οικειότητα μιας επαφής που, αν και δεν γίνεται άγγιγμα, παραμένει μια προσέγγιση από τις πλέον αλησμόνητες. Είναι η προσέγγιση του ανθρώπου με το μυστήριο της δημιουργίας, η διασταύρωσή του με έναν καινούργιο κόσμο που, παραδόξως, ενώ θυμίζει τον γνωστό οδηγεί στη λησμονιά του, στον παραγκωνισμό και το ξεπέρασμά του. Η ποίηση της Κορνέτη δίνει τη δυνατότητα στον ασκημένο αναγνώστη να απολαύσει τον τρόπο με τον οποίο η ποίηση αποτελεί μια σύμβαση βασισμένη στην ανατροπή και στον μη ασκημένο αναγνώστη τη δυνατότητα περιήγησης σε έναν κόσμο από λέξεις που γίνονται πράξεις και πρακτικές ζωής, που ανοίγονται σαν ένα πεδίο αποκάλυψης του αληθινού νοήματος, που δεν βρίσκεται στην κατανόηση, αλλά στον βαθύ, εσωτερικό σύνδεσμο του ανθρώπου με τα πράγματα στη λεκτική και την υλική τους υπόσταση. Αυτήν ακριβώς τη διττή υπόσταση και λειτουργία έρχεται για να αναδείξει η ποίηση της δημιουργού. Πρόκειται για τη λεκτική ύλη όπως προσφέρεται στις αισθήσεις για να τις επαναφέρει στην αρχική τους συνθήκη, που δεν είναι άλλη από την ελευθερία – την ελευθερία, βασικά, της κίνησης του ανθρώπου σαν να πρόκειται για κάτι ανάλαφρο, ένα πνεύμα που εισδύει μέσα στους όγκους των πραγμάτων και των συνδυασμών τους για να τους δώσει πνοή. Για να αποτελέσει την ψυχή τους.

Αυτή είναι η βαλίτσα μου
Θα τη γεμίσω
με ασθενή όραση
και αόρατες φτερούγες
Για να ταξιδεύω ασφαλής
πάνω σ’ ένα καρυδότσουφλο

Θα κρατήσω την αναπνοή μου
μετρώντας έως το 127
Έπειτα θα πετάξω μακριά
Ως ένας ακόμη
γητευτής τυχοδιώκτης
Με σμαραγδένια μάτια
Στα φτερά

 

Homo Aquarius
Ποιήματα 2007-2014
Έλσα Κορνέτη
Εισαγωγικό μελέτημα: Στυλιανή Παντελιά
Εκδόσεις Ρώμη
404 σελ.
ISBN 978-960-655-188-8
Τιμή €20,00

Ευσταθία Δήμου  φιλόλογος και συγγραφέας

https://diastixo.gr/kritikes/poihsh/24489-elsa-korneti-homo-aquarius

https://diastixo.gr/