Ας πούμε πως το βιβλίο γεννήθηκε από «μεταφυσικό» κέντρισμα, αφού τα πρόσωπα που παρελαύνουν στις σελίδες του μοιάζουν με εκείνα τα Έξι που ζητούν συγγραφέα από τον Πιραντέλλο· να γράψει γι’ αυτά δηλαδή. Έτσι κι εγώ αισθάνθηκα την «κλήση» από δέκα συναδέλφους από το σχολείο μου, δώδεκα γνωστούς λογοτέχνες, δύο θείους και δύο νεαρές Ηλιαχτίδες από το σόι μου. Και άρχισα να φιλοτεχνώ μικρά πορτρέτα για τα δικά μου πρόσωπα, που όμως είναι και όλων μας, εφόσον ισχύει πάντα εκείνο το αρχαίο ρητό που συνδέει τους ανθρώπους, «κοινή γαρ η τύχη…».
Η τύχη της συνυπηρέτησης με έφερε κοντά με τους συναδέλφους στο 7ο Λύκειο. Με τους λογοτέχνες και τους καλλιτέχνες η πνευματική έλξη στα συνέδρια και στα περιοδικά. Με τους θείους και τις Ηλιαχτίδες το αίμα. Ωστόσο, με όλους αισθάνομαι την ίδια βαθιά σχέση. Και ας μη φανούν πομπώδεις οι λέξεις «μεταφυσικό» και «κλήση». Ας πούμε ότι πρόκειται για εκείνο το φωτάκι που αναβοσβήνει για να μου θυμίζει πως έχω χρέος ανεξόφλητο απέναντί τους, στο όνομα της αλλοτινής αγάπης μας.
Οι «αξέχαστοι φίλοι μου» είναι κυπαρίσσια από το σόι μου, θα έλεγε ο Ελύτης, που ραντίζουν το χώμα με γαρυφαλλόνερο και απομαγνητίζουν το άπειρο, που ρίζωσαν πια μες στην καρδιά μου και στο μυαλό μου, μπερδεύτηκαν τα οστά τους με τα δικά μου.
Να πώς γίνεται κανείς αλαφροΐσκιωτος και βλέπει τις ψυχές εδώ στις όχθες!
Κάτι που έχει μεγάλη σημασία είναι και ο τόπος· το Παγκράτι, στους πρόποδες του Υμηττού που καταλήγουν στις όχθες του Ιλισσού, που έγιναν τραγούδια από τον Μάνο Χατζιδάκι, γείτονάς μας κι αυτός και που, από μια μαγική σύμπτωση, ο Χατζιδάκις αφιέρωσε τον δίσκο του Ο Μεγάλος Ερωτικός στους δικούς του αξέχαστους φίλους. Και υπάρχει και μια άλλη μαγεία. Αυτή των αριθμών. Ο Χατζιδάκις τελείωσε τον Ερωτικό του στις 28 Νοεμβρίου 1972 και εγώ, στις 28 Νοεμβρίου 2022. Ακριβώς πενήντα χρόνια μετά, εδώ σ’ αυτή την ίδια γειτονιά, έβαλα τελεία και παύλα στη γραφή, όχι στη μνήμη.
Ο Νοέμβρης μήνας αρχικά συνδέεται με την απώλεια των γονιών μου. 7 χρόνια νωρίτερα γεννήθηκε Εκείνος και πέθανε 7 χρόνια αργότερα. Στις 14 του μήνα Εκείνος, στις 24 Εκείνη, στις 7 το απόγευμα εκείνος, στις 7 το πρωί εκείνη. Εδώ στου Ιλισσού τις όχθες άφησαν τις ψυχές τους και έπεσαν στο ποτάμι του Καιρού, που λέει και ο Σεφέρης. Εδώ που συζητούσαν περί ψυχής ο Σωκράτης και οι δικοί του φίλοι. Εδώ που ο Φαίδρος είπε: «Ο καημένος ο Ιλισσός!» και ο Σωκράτης συμπλήρωσε: «Αυτός εδώ είναι ο ποταμός του Χρόνου. Τις ψυχές μόνο απορίχνει στην όχθη εδώ· μα παρασέρνει άκοπα όλα τ’ άλλα». Έτσι τους άκουσε να λένε ο Πολ Βαλερύ κι εγώ που είχα στήσει αυτί. Να πώς γίνεται κανείς αλαφροΐσκιωτος και βλέπει τις ψυχές εδώ στις όχθες!
Τα πρόσωπα της πρώτης ενότητας συνδέονται με τα πρόσωπα της δεύτερης ενότητας, έστω κι αν αυτό δεν τονίζεται. Γιατί, τα πρώτα, καθηγητές φιλόλογοι, μαθηματικοί, φυσικοί και θεολόγοι, ήταν άνθρωποι των Γραμμάτων, μορφωμένοι, όπως άνθρωποι των Γραμμάτων –ποιητές, δοκιμιογράφοι, καλλιτέχνες– είναι τα πρόσωπα της δεύτερης. Στίχοι τραγουδιών και στίχοι ποιημάτων χαρακτηρίζουν τη ζωή τους, με ελαφρά επί της ουσίας απόκλιση, αφού και το πιο αρχαίο τραγούδι, ο Σείκιλος, που σώθηκε από τη λαίλαπα των αιώνων, για το ίδιο πράγμα μιλάει με ένα σημερινό ζεϊμπέκικο, όπως είναι το «Βουνό» του Θόδωρου και οι «Νταλίκες» της Βιβής ή το μπλουζ του Θεοδόση: «Κι ακροβατούμε στον καταρράκτη της φθοράς/ Ανάμεσα στον παφλασμό και στον γδούπο».
Ο καθένας με τον δικό του ποιητικό και μουσικό κώδικα συμμετέχει στην ίδια παράσταση συνδέοντας τα δύο ημιχόρια σε έναν χορό της ίδιας τραγωδίας. Γιατί όλα, και τα πιο μοντέρνα τραγούδια, έχουν τη ρίζα τους στους αρχαίους τραγικούς. Κι ο Έλληνας στον χορό του έχει καημό, είναι βαρύς και το τραγούδι του γλεντιού του πένθιμο. Ο Γιάννης Βαρβέρης βλέπει πέντε ζωντανούς «και δυο στα κάδρα/ τα κάδρα τρία κι οι ζωντανοί μονάχα τέσσερις». Ο Νάνος Βαλαωρίτης παρακολουθεί με ενδιαφέρον «δύο φέρετρα που σκαμπανεβάζουν στον ωκεανό της αιωνιότητας». Ο Κώστας Παπαγεωργίου μάς έδειξε «πώς η μέρα διδάσκει τους αρχάριους του πένθους». Ο Αντώνης Ζέρβας παρατηρεί τη «ζωή που ξεφουσκώνει μέσα του μαζί μ’ ένα νόημα της Ελλάδας».
Το ίδιο συμβαίνει και με τους δύο θείους, τους χορευτές των τροχών. Μια άλλη ποικιλία καλλιτεχνικής δραστηριότητας.
Αλλά και το «Τραπέζι» στο γραφείο των καθηγητών. Δεν είναι ένα απλό τραπέζι. Είναι αυτό που μας συνέδεε στα διαλείμματα, στις συνεδριάσεις, στην εξαγωγή αποτελεσμάτων. Είναι αυτό στο οποίο ακουμπούσαμε τα βιβλία μας, τους καφέδες μας, τα αποτυπώματα των δαχτύλων μας, και εκεί, σε κοινό δείπνο, ευχόμασταν σ’ όποιον εόρταζε ή αποχαιρετούσαμε όποιον αφυπηρετούσε. Τραπέζι συνεδριάσεων και δείπνων. Όπως «Το μαρμάρινο τραπέζι» του Ελύτη που έχει αναρπαγεί· έτσι φαντάζομαι και το δικό μας ότι μας περιμένει να ανεβούμε κι εμείς, γύρω του, όλοι, ένας ένας… ενώ δυο Ηλιαχτίδες, παίζοντας στο γκαζόν τον τροχό, λαδώνουν τα γρανάζια του Χρόνου που τρέχει!
Βιβλίο της ζωής και της αγάπης είναι Οι αξέχαστοι φίλοι μου…
Οι αξέχαστοι φίλοι μου
Ανθούλα Δανιήλ
Νίκας
146 σελ.
ISBN 978-960-296-432-3
Τιμή €14,00
Ανθούλα Δανιήλ, δρ Φιλολογίας, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας, μέλος της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών και μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων
https://diastixo.gr/aprosopo-2/20688-anthoula-danihl
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου