Ο Προμηθέας ταξιδεύει! Ιστορική αναδρομή της όπερας Προμηθέας του Παναγιώτη Καρούσου 1994 - 2014

Επίδαυρος: Βασίλης Ασημακόπουλος

Η όπερα Προμηθέας πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μόντρεαλ του Καναδά το 1994. Η μεγάλη πιανίστα της Όπερας του Μόντρεαλ, και καθηγήτρια του Conservatoire de musique de Montréal, Claudette Denys αξιολόγησε το έργο ως σπουδαίο και ανέλαβε την προετοιμασία και παρουσίαση του στο Place des Arts. Στο ρόλο του Ωκεανού ο διάσημος Καναδός Μπάσος, πρώην συνεργάτης της Μαρίας Κάλλας, κ. Josephe Rouleau, και στο ρόλο της Βίας η πρωταγωνίστρια της Σκάλας του Μιλάνου μεσόφωνος AnnaMaria Popescu. Ο μεγάλος Καναδός μπάσος Josephe Rouleau όταν είδε το έργο του πρότεινε να κατεβάσει τον ρόλο για την φωνή του και να λανσάρει το έργο, ο συνθέτης δεν δέχτηκε και ερμήνευσε αυτός τον ρόλο.

Η σοπράνο Leila Chalfoun που ερμήνευσε τον ρόλο της Ιούς βοήθησε όλους τους καλλιτέχνες ώστε να αποδοθεί σωστά το έργο στην Ελληνική γλώσσα.

Ήταν η πρώτη φορά που γινόταν όπερα η τραγωδία του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης.

Ο συνθέτης αναφερόμενος στον Προμηθέα Δεσμώτη είπε: «Λάτρεψα τον απέραντο λυρισμό του Αισχύλου, δεν μπορείς διαβάζοντας το κείμενο παρά να τραγουδήσεις».

Ιθάκη: Ειρήνη Κώνστα

Ο Αισχύλος «Πατέρας της Τραγωδίας» ήταν μυημένος στα Ελευσίνια Μυστήρια.  Τα έργα του έχουν τελετουργικό χαρακτήρα και σχετίζονται με τα Διονυσιακά Μυστήρια, ο δε «Προμηθέας Δεσμώτης» έχει την τραγική μεγαλοφυΐα του πνευματικού γίγαντα που υπήρξε ο Αισχύλος. Ο Χορός των Ωκεανίδων θεωρείται το τελειότερο δημιούργημα του κλασσικού θεάτρου και της ελληνικής ποίησης.

Στον Προμηθέα ο Αισχύλος φανερώνει γεγονότα που αποκαλύπτουν την ύπαρξη άλλων αξιών, όπου αφού ο άνθρωπος τις φτάσει, το πνεύμα του μπορεί να νικήσει το θάνατο. Οι Δυνάμεις της Φύσης είναι στην υπηρεσία του Θείου Σχεδίου εξέλιξης και της Μοίρας που μας οδηγούν όλους. Αντιπαραθέτει την ακατανίκητη δύναμη του Δία με την ακαταμάχητη θέληση του Προμηθέα. Η τραγωδία βασίζεται σε μια παράδοση που περιγράφει συμβολικά τη θυσία του Προμηθέα. Η φωτιά συμβολίζει το νοητικό σπινθήρα που έλαβε ο άνθρωπος στην εξελικτική του πορεία.
Η όπερα έκανε εντύπωση και ξαναπαρουσιάζεται με κυβερνητική επιχορήγηση το 1996 στα Γαλλικά στο theatre Maisonneuve, της Place des Arts. Την Γαλλική μετάφραση έκαμε ο διευθυντής του Κέντρου Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, και τιμημένος με το Χρυσό Σταυρό της Λεγεώνας της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας Jacques Bouchard. Την παράσταση προλογίζει ο Κυβερνήτης του Κεμπέκ Jean-Louis Roux, και ο κ. Καρούσος αναγνωρίζεται ως ένας νέος συνθέτης κλασικής μουσικής. Αφιέρωσε την παράσταση αυτή στην επέτειο των εκατό χρόνων των Ολυμπιακών Αγώνων της Ατλάντα 1996 Η.Π.Α.. Την παράσταση τίμησε η Γενική Πρόξενος της Αμερικής στο Μόντρεαλ, Eleanor W. Savage-Gildersleeve η οποία προλόγισε την όπερα, και εκκάλεσε όλες σχεδόν τις προξενικές αρχές των ξένων χωρών στο Μόντρεαλ. 

Β. Ασημακόπουλος – Μ. Χρύση

Επίσης παραβρέθηκαν οι επικεφαλής της Ολυμπιακής Επιτροπής του Καναδά, ο γερουσιαστής και φιλέλληνας Marcel Prud'homme, κ.α. Τα συγχαρητήρια μηνύματα στο πρόγραμμα της παράστασης του Γενικού Κυβερνήτη του Καναδά Roméo-Adrien LeBlanc, και του πρωθυπουργού του Καναδά Jean Chrétien επισφράγισαν την επιτυχία του δημιουργού.

«Οι Medici στην Φλωρεντία της Ιταλίας την αναγέννηση αναβιώσαν την αρχαία Ελληνική τραγωδία και η πιστότητα της αναβίωσης δημιούργησε την όπερα». Τόνιζε ο συνθέτης στις συνεντεύξεις του. Και συνέχιζε: «Είναι δικιά μας αυτή η μουσική όπως και η Τραγωδία, πρέπει να ξαναγεννηθεί το φως του πολιτισμού στην Ελλάδα, πρέπει εκεί να ξαναεπιστρέψει η τέχνη και να μεγαλουργήσει».

Προμηθέας: Β. Ασημακόπουλος

Το 1998 το έργο παρουσιάστηκε στο Λος Άντζελες στο Beverly Hills City Hall.

Μετά την παράσταση παρέθεσε δεξίωση η Τέως Πρωθυπουργός του Καναδά και Γενική Πρόξενος στο Λος Άντζελες Kim Campbell όπου ερμηνευτήκαν άριες του Προμηθέα.

Ο συνθέτης ερμήνευσε τον ρόλο του Προμηθέα ως βαρύτονος, με συμπρωταγωνίστρια την σοπράνο της όπερας του Λος Άντζελες Marti Pia. Παρουσιάστηκε σε ραδιοφωνικές εκπομπές και στο μεγαλύτερο τηλεοπτικό κανάλι του Μόντρεαλ το CFCF12 CTV News, συναντώντας τον τύπο να αναφέρεται στον σπουδαστή που τόλμησε να ανεβάσει όπερα σε ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της Βορείου Αμερικής το Place des Arts, εκεί που πέρασαν όλα τα μεγάλα ονόματα της τέχνης και η Μαρία Κάλλας το 1974.     

Η όπερα παιζόταν κατά διαστήματα στα Γαλλικά μέχρι το 2000 με μια συνεργασία του συνθέτη με την Δημαρχία του Μόντρεαλ, Ville de Montréal, που του παραχωρούσε τις αίθουσες συναυλιών στα Μaisons de la culture de Montréal. Σε μια από αυτές παραβρέθηκε και ο Δήμαρχος του Μόντρεαλ Pierre Bourque όπου προλόγισε την όπερα λέγοντας: «είμαι περήφανος που η Ελληνική παροικία του Μόντρεαλ έβγαλε ένα σπουδαίο συνθέτη που τιμά την πόλη μας». 

Ρωμαϊκή Αγορά

Το 2000 η Δημαρχεία του Μόντρεαλ του αναθέτει να γράψει το συμφωνικό έργο Suite Montrealaise για να γιορταστεί το Millenium, στην συναυλία ο συνθέτης πρόσθεσε αποσπάσματα του Προμηθέα. Ο Δήμαρχος Pierre Bourque τον βράβευσε για την προσφορά του στην πόλη του Μόντρεαλ λέγοντας: «Ο Παναγιώτης Καρούσος έχει δημιουργήσει ένα επίτευγμα τέχνης, η όπερα Προμηθέας είναι ασύγκριτη».

Πολλοί καλλιτέχνες αναγνωρισμένοι ερμήνευσαν στα Γαλλικά την όπερα Προμηθέας του Παναγιώτη Καρούσου και το έργο έγινε ευρεία γνωστό ως η Ελληνική όπερα στον Καναδά, και ο δημιουργός της αποκαλέστηκε μεταρρυθμιστής της μοντέρνας όπερας για την μεγάλη του επαναστατική αντίσταση στην μοντέρνα πορεία της όπερας που είναι η ατονικότητα. 

Βασίλης Ασημακόπουλος - Μαρία Λυμπεράκου

Οι πρωτότυπες μελωδίες και η πλούσια ρομαντικού ύφους αρμονία του δημιουργού έρχονται σε αντιπαράθεση με τις καθιερωμένες ακαδημαϊκές αρχές της εποχής μας, πράγμα που δημιούργησε στον συνθέτη δυσκολίες στο να εισχωρήσει στις μεγάλες αίθουσες οπερών επίσημα. Το έργο του είναι μεν μοντέρνο αλλά το άκουσμα μας παραπέμπει στις κλασικές ρομαντικές όπερες. Και όμως εδώ ο δημιουργός βρήκε σύμμαχο του το κοινό. Από τον απλό φιλόμουσο μέχρι τον εξειδικευμένο ακροατή ο συνθέτης βρήκε συμμάχους στο να προχωρήσει την μοναχική, ανοδική του πορεία, στον δυσκολότερο δρόμο της τέχνης.

Η Claudette Denys πάντα στο πλευρό του έλεγε και ξαναέλεγε: «έπαιξα σονάτες Beethoven, αλλά έπαιξα και βαρετό Beethoven στα τραγούδια του, όπως και Μότσαρτ, η επαναλαμβανόμενο Βέρντι, έπαιξα και ωραίο Καρούσο, μια μέρα η πατρίδα του θα είναι περήφανη γι’αυτόν». 

Μ. Λυμπεράκου – Β. Ασημακόπουλος

Αυτό το ιδεώδες της ομορφιάς ο Παναγιώτης Καρούσος το βρήκε μέσα στο Αρχαίο Ελληνικό Κάλλος, από εκεί εμπνεύστηκε τις όπερες του, και ήταν το εφαλτήριο που τον κρατούσε σε επαφή με τις ρίζες του στον μακρινό παγωμένο Καναδά.

Δεν τον ενδιέφεραν οι οπερέτες ούτε το ελαφρό είδος της όπερας, ούτε ακόμα οι συμβατές υποθέσεις μελό που συγκινούσαν εύκολα το κοινό. Αγαπούσε το bel-canto και από αυτή την γραμμή εμπνεύστηκε για τις δικές του όπερες, όμως τον ενδιέφερε το ψυχολογικό δράμα μέσα από το ηρωικό μεγαλείο και αυτό το βρήκε στα δράματα του Wagner. Επίσης ο πομπώδεις λυρισμός και οι υπερφυσικοί ήρωες του Αισχύλου ταίριαζαν στην ψυχοσύνθεση του που αναζητούσε ένα υψηλότερο ιδεώδες.

Αναστάσιος Στέλλας – Βασίλης Ασημακόπουλος

«Θέλω να προσφέρω στην ανθρωπότητα μέσα από την δημιουργία μουσικών έργων», είπε στο ραδιοφωνικό πρόγραμμα CFMB του Μόντρεαλ. Και ακολουθούσε το όνειρο. Μελέτησε τις όπερες του Wagner και περνούσε ώρες ατελείωτες ακούγοντας τες στην βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, Faculté de musique de l'Université de Montréal, αναλύοντας την ενορχήστρωση του, και ετοιμάζοντας την δική του, Ελληνική Τετραλογία.

Την ονόμασε Tétralogie Hellénique: «Naissance de l'humanisme».

Ο Προμηθέας είναι το πρώτο έργο της Ελληνικής Τετραλογίας, με κύριο θέμα την φλόγα, που είναι το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα. Στον Προμηθέα η φλόγα έχει την μυστικιστική μορφή, στο δεύτερο έργο Η Ολυμπιακή Φλόγα, την μορφή του πολιτισμού, στον Μεγαλέξανδρο την εκπολιτιστική διεύρυνση του πνεύματος, και τέλος στο Φως του Χριστιανισμού (Μαγική Φωτιά) την καθαρτήριο φλόγα.

Αρχαία Μεσσήνη

Στις παραστάσεις του Προμηθέα έλεγε στο κοινό: «Το Φως του Προμηθέα είναι αυτό που φέρνουν οι αθλητές στο στάδιο των Ολυμπιακών αγώνων ως ανάμνηση της φιλάνθρωπης πράξης του Τιτάνα».

Ο καθηγητής Jacques Bouchard του εζήτησε για τις ανάγκες ενός σεμιναρίου στην έδρα των Νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ μια εργασία πάνω σε ένα αρχαίο κείμενο, επειδή η αρχαία Ελληνική γλώσσα ήταν μουσική και τονίζοντας τις συλλαβές σε μακρές και βραχείες η φωνή ανεβοκατέβαινε και σε μουσικά διαστήματα. Αυτή η εργασία έφερε τον συνθέτη κοντά στην αρχαία Ελληνική μουσική. Μελέτησε τον Πυθαγόρα, τα μαθηματικά και την θεωρία της μουσικής των σφαιρών. Τότε έγραψε στην εφημερίδα του Μόντρεαλ: «Οι αρχαίοι Έλληνες κοίταζαν τ’άστρα και εμπνεόντουσαν, ήμαστε αντικατοπτρισμοί των ουρανίων σωμάτων». Αυτές του οι μελέτες ενσωματώθηκαν στην μουσική του Προμηθέα και στα έργα του δίνοντας ένα δωρικό ύφος στην μουσική του.

Ειρήνη Κώνστα - Βασίλης Ασημακόπουλος

Τα επόμενα χρόνια ο συνθέτης αρχίζει να γράφει τα υπόλοιπα μέρη της Ελληνικής Τετραλογίας. Περνά ατελείωτες ώρες μέσα στις βιβλιοθήκες του Μόντρεαλ διαβάζοντας βιβλία για τον Μεγαλέξανδρο, κατασταλάζει στις Τραχίνιες του Σοφοκλή για το λιμπρέτο της Ολυμπιακής Φλόγας, και στα τέσσερα ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης για το Φως της Χριστιανοσύνης. Βρίσκει παραλληλισμούς της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας μέσα στα ευαγγέλια και αρχίζει μια μεγάλη μελέτη για το πόσο ενσωματώθηκε η αρχαιοελληνική φιλοσοφία μέσα στον χριστιανισμό. Και εδώ οι συγκρούσεις που συνάντησε μεταξύ ελληνισμού και χριστιανισμού ήταν μεγάλες, σε ένα θέμα που δεν λύθηκε ποτέ. Αλλά έπρεπε να στηρίξει την Τετραλογία πάνω σε λογικές βάσεις, και ο χριστιανισμός επακολούθησε ιστορικά τους Ελληνιστικούς χρόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ειρήνη Κώνστα - Βασίλης Ασημακόπουλος

Τελειώνει την ενορχήστρωση του Προμηθέα πάνω σε Βαγκνέριες φόρμες, και κρατά την μορφή μπελκάντο για τις μελωδικές γραμμές των τραγουδιστών, έτσι αλλού τον είπαν νέο Verdi αλλού νέο Wagner. Όμως η μουσική του είναι τόσο πρωτότυπη που δεν μοιάζει με τίποτα πριν από αυτόν. Προσπαθεί να απλοποιήσει την αρμονία του και περιορίζει τις διαφωνίες όσο το δυνατόν στην ορχήστρα και εκεί που δεν υπάρχει τραγούδι για να μην δυσκολεύονται οι ερμηνευτές. Έχοντας ο ίδιος σπουδάσει κλασικό τραγούδι σέβεται τις τετσιτούρες των φωνών: «Η ανθρώπινη φωνή είναι το τελειότερο μουσικό όργανο και πρέπει να το προσέχεις περισσότερο από όλα τα αλλά.» είπε όταν τον ρώτησαν πως γράφει τόσο καλά για τις φωνές.

Ειρήνη Κώνστα - Βασίλης Ασημακόπουλος

Παράλληλα με την σύνθεση της Ελληνικής Τετραλογίας γράφει μια σειρά συμφωνικών έργων, (τις Συμφωνίες Νο.1 και Νο.2, τα Συμφωνικά ποιήματα Δημοκρατία, Μελωδία του Χρόνου, Παρθενών, το Πιάνο Κονσέρτο, το Βιολί Κονσέρτο), κ.α. Όλα αυτά τα έργα παρουσιάστηκαν με διάφορες Συμφωνικές Ορχήστρες στον Καναδά και ο δημιουργός απόκτησε όνομα συμφωνιστή.

Για την παρουσίαση των έργων του συνεργάστηκε με τους μαέστρους Andre Gauthier, Θεοδώρα Σταθοπούλου, David Stech, Victor Cheng και Luc Chaput.

Ειρήνη Κώνστα - Βασίλης Ασημακόπουλος

Σε μια παρουσίαση της Συμφωνίας Νο.1 παραβρέθηκε και ο Πρωθυπουργός του Καναδά Pierre Elliott Trudeau ο οποίος συγκινημένος είπε: «Ο Παναγιώτης Καρούσος ξαναζωντανεύει το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα», και όταν άκουσε τον Προμηθέα ο μεγάλος φιλέλληνας, η Προσωπικότητα του 20^ου Αιώνα δάκρυσε. 

Το 2006 ο μαέστρος Silas Nathaniel Huff διευθύνει την Συμφωνία Νο.1 «Πνεύμα της Ελευθερίας» στην Νέα Υόρκη. Όταν του ζήτησαν να επιστρέψει στην Νέα Υόρκη με μια όπερα πρότεινε τον Προμηθέα.

Τον Απρίλιο του 2008 ο Παναγιώτης Καρούσος ανεβάζει πανηγυρικά τον Προμηθέα στην Νέα Υόρκη στα Αγγλικά με πρωταγωνιστές από την όπερα της Νέας Υόρκης, και την Astoria Symphony Orchestra υπό την διεύθυνση του μαέστρου Grant Gilman.

Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας

Εκεί συνάντησε αξιόλογους λυρικούς καλλιτέχνες όπως την μεσόφωνο Elspeth Davis, την σοπράνο Mary Elizabeth Mackenzie, τον βαρύτονο Martin Fisher όπου ερμήνευσε τον ρόλο του Προμηθέα, και τον μπάσο Nathan Baer.

Τον Νοέμβριο του 2008 η παραγωγή του Προμηθέα της Νέας Υόρκης παρουσιάστηκε στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ, βρήκε την φωνή του μπάσου Nathan Baer κατάλληλη για τον ρόλο του Προμηθέα αλλά είχαν είδη δοθεί από την Νέα Υόρκη οι πάρτες των μουσικών και δεν ήταν δυνατό να γίνει η αλλαγή, τον ρόλο του Προμηθέα ερμήνευσε ο βαρύτονος Robert Maril. 

Όμως σκέφτηκε ότι ο μεγάλος Καναδός μπάσος Josephe Rouleau είχε δίκιο ότι ο ρόλος είναι για μπάσο όταν έλεγε ότι «η φωνή του Τιτάνα Προμηθέα πρέπει να δίνει την εντύπωση ότι έρχεται από τα έγκατα της γης».

Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας

Το έργο εντυπωσίασε με τον υψηλό λυρισμό του και χαρακτηρίσθηκε θεϊκό.

Ο Προμηθέας του Παναγιώτη Καρούσου ήταν η πρώτη Ελληνική όπερα που ανέβηκε και ταξίδεψε σε μεγάλες πόλεις της Βορείου Αμερικής κάνοντας γνωστό τον δημιουργό στην ομογένεια αλλά και στο ευρύ Καναδικό και Αμερικανικό κοινό.

Κατόπιν παρουσίασε την «Ολυμπιακή Φλόγα» στη Νέα Υόρκη, και τον «Μέγα Αλέξανδρο» στο Σικάγο, Βόρεια Καρολίνα, Νέα Υόρκη και Τορόντο.

Το εγχείρημα του ήταν δύσκολο και για μετρικούς ακατόρθωτο, και όμως ο Παναγιώτης Καρούσος κατάφερε να γίνει ο πιο δημοφιλής Έλληνας συνθέτης της όπερας και της κλασικής μουσικής στην ομογένεια της Βορείου Αμερικής.

Φεστιβάλ Δήμου Περιστερίου

Η δημοτικότητα του ήταν τόσο ευρεία που το 2008 τραγούδησε στην 5η Λεωφόρο του Μανχάταν της Νέας Υόρκης σε κοινό άνω των 150.000 θεατών και παρουσία του Δημάρχου της Νέας Υόρκης Michael Bloomberg.

Οι όπερες του μεταφράστηκαν και ανέβηκαν σε τέσσερεις γλώσσες, Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά, και Ισπανικά. Εκτός από την Βόρειο Αμερική, ο Μέγας Αλέξανδρος ανέβηκε στα Ισπανικά στο Buenos Aires της Αργεντινής με πρωταγωνιστές από την όπερα του Teatro Colon, τον τενόρο Gabriel Renaud στο ρόλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και την μεσόφωνο Veronica Cano στο ρόλο της Ολυμπιάδας υπό την διεύθυνση του μαέστρου Guillermo Salgado. Επίσης το χορωδιακό της Ολυμπιακής Φλόγας παρουσιάστηκε στην Χάγη της Ολλανδίας με την Συμφωνική Ορχήστρα και χορωδία Gunst wat'n Kunst υπό την διεύθυνση του μαέστρου Ραφαήλ Πυλαρινού. Ο Παναγιώτης Καρούσος είναι πια ένας διεθνούς φήμης Έλληνας συνθέτης όπερας και κλασικής μουσικής.

Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας

Το 2010 ο δημιουργός παρουσιάζει τον Προμηθέα στην Ελλάδα, Δημοτικό Θέατρο Χολαργού, ως «Προμηθέα Δεσμώτη» μιας και το λιμπρέτο της όπερας είναι βασισμένο στην ομώνυμη Τραγωδία του Αισχύλου πάνω στην ποιητική μετάφραση του Ιωάννη Γρυπάρη. Βρίσκει ενθάρρυνση από την Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών και το καλοκαίρι του 2011 επιστρέφει μετά από 20 χρόνια μόνιμα στην Ελλάδα όπου αρχίζει μια σειρά παρουσιάσεων του έργου με σκηνοθεσία και κοστούμια.

Ο ποιητής και πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών Παύλος Ναθαναήλ, αναφερόμενος στο έργο είπε: «Ο Παναγιώτης Καρούσος πρόσθεσε στην δραματική πλοκή του λιμπρέτου με την εμφάνιση του Δια και της Θεάς Αθηνάς και δίνοντας φωνή στο βουβό πρόσωπο του Αισχύλου την Βία το έφερε στην δική μας εποχή».

Νέα Υόρκη 2014

Ο συνθέτης αναφερόμενος στο γεγονός είπε: «στην όπερα πρέπει να σεβόμαστε όλες τις φωνές, σοπράνο, μεσόφωνο, τενόρο, βαρύτονο και μπάσο, για να έχουμε το θεμιτό αποτέλεσμα της αρμονίας».

Η αντίδραση που συνάντησε των εξειδικευμένων του χώρου στην Ελλάδα ήταν μεγαλύτερη από αυτήν του εξωτερικού, αλλά αντίστοιχα και οι ευκαιρίες παρουσίασης του έργου περισσότερες. Ήταν προετοιμασμένος για το τι θα αντιμετώπιζε αλλά το ένστικτο του τον οδήγησε σε χώρους που ποτέ πριν δεν ανέβηκε Ελληνική όπερα και ας ήταν μέσα στην Ελλάδα, όπως η Επίδαυρος.

Τον καλούν να ερμηνεύσει τον Προμηθέα στον Όλυμπο, το όνειρο τον οδηγεί. Βάζει την χλαμύδα και ανεβαίνει στον Όλυμπο εκεί στο Ιερό Άλσος του Προμηθέως. Ο Παναγιώτης Καρούσος ερμηνεύει τον Προμηθέα και αρχίζει η Έλευσης του Προμηθεϊκού Πυρός όπου παίρνει μέρος στην λαμπαδηφορία.

Βεάκειο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Ξεκίνησε επίσημα τις παραστάσεις του Προμηθέα από την ιδιαίτερη πατρίδα του την Κεφαλονιά στο Δημοτικό Θέατρο Αργοστολίου «Κέφαλος» με πρωταγωνιστές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ο τοπικός τύπος γράφει: «Από την εποχή του Κεφαλλονίτη Διονυσίου Λαυράγκα, ιδρυτή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και πρωτεργάτη του Ελληνικού μελοδράματος είχε να παρουσιαστεί Ελληνικό μελόδραμα στην Κεφαλονιά. Μετά σχεδόν από έναν αιώνα το νησί της Κεφαλονιάς έβγαλε έναν μουσουργό στα χνάρια του Λαυράγκα».

Η ΕΡΤ στέλνει τηλεοπτικό συνεργείο και του παίρνει συνέντευξη μπροστά στην Ακρόπολη: «Εδώ θέλω να ανεβούνε τα έργα μου, εμείς έχουμε τους χώρους, τι είναι η Μετροπόλιταν Όπερα μπροστά στο Ηρώδειο, εδώ είναι το φως!» είπε και άρχισε το όνειρο.

Πολυχώρος του Δήμου Αθηναίων «Άννα & Μαρία Καλουτά»

Στην Ελλάδα ο Προμηθέας ανέβηκε στα Δημοτικά θέατρα Αργοστολίου, Ληξουρίου, Ιθάκης, Χολαργού, Χαλκίδας, Καλλιθέας, στην αίθουσα της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, στην Αίθουσα Συναυλιών «Παρνασσός», στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής, στο Θέατρο «Τζένη Καρέζη» στο Θέατρο Βεάκειο, στον Πολυχώρο του Δήμου Αθηναίων «Άννα & Μαρία Καλουτά» στο Νέο Κόσμο, στο Ευριπίδειο Θέατρο Σαλαμίνας, στα Φεστιβάλ Παπάγου και Περιστερίου, και στο Ράδιο «Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ» σε ζωντανή εκπομπή στο Ραδιομέγαρο ΕΡΤ - Στούντιο C.

Μέσα από τους ερμηνευτές της όπερας στην Ελλάδα ο δημιουργός συναντά τον ιδανικό ερμηνευτή του Προμηθέα στο πρόσωπο του μπάσου Βασιλείου Ασημακόπουλου. Αλλάζει τον ρόλο από βαρύτονο σε μπάσο του αναθέτει και την σκηνοθεσία της όπερας και το έργο αναβαθμισμένο στα πρότυπα πλέον της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας ανεβαίνει στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, στην Ρωμαϊκή Αγορά και στο Αρχαίο Θέατρο «Εκκλησιαστήριο» (Ωδείο) Αρχαίας Μεσσήνης, και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο «Αίθουσα του Βωμού».

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Μέσα σε σύντομο διάστημα ο Παναγιώτης Καρούσος είχε κάμει στην Ελλάδα όσα κανείς ποτέ πριν από αυτόν στον χώρο της όπερας.

Η έγκυρη ομογενειακή εφημερίδα της Αμερικής «Εθνικός Κήρυξ» της Νέας Υόρκης γράφει: «Ο Ελληνοκαναδός Κεφαλλονίτης μουσουργός Παναγιώτης Καρούσος που είναι ο πρώτος στην ιστορία που ανέβασε όπερες στην Αμερική και στον Καναδά, συνεχίζει την μοναδική καλλιτεχνική του πορεία ανεβάζοντας όπερες εκεί που κανείς άλλος δεν μπόρεσε να ανεβάσει».

Στις παραστάσεις του καλοκαιριού 2013 παίρνει μέρος τιμητικά και ερμηνεύει τον ρόλο του Δια ως βαρύτονος. Το δημιουργικό του πνεύμα θέλει να νοιώσει την ενέργεια της Επιδαύρου και να εμπνευστεί. Η μυθική παράσταση της Επιδαύρου όσο κι αν φαινόταν όνειρο, όσο κι αν ήταν άβατο δυσκολίας, έγινε και μπήκε στην ιστορία.  Και είναι αυτό το όνειρο που δίνει δύναμη στον δημιουργό να συνεχίζει και να συνεχίζει, ακάθεκτος μπροστά σε οτιδήποτε εμπόδια και δυσκολίες, γιατί πάνω από όλα, ότι κι αν συμβαίνει γύρω του, γι’αυτόν είναι το όνειρο.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

«Στην Επίδαυρο ο ήχος δίνει στην ακοή την εντύπωση ότι πετρώνει μέσα στο θέατρο, και γίνεται ένα με τα μάρμαρα, έχει άλλες αρμονικές» είπε μετά την παράσταση.

Αποσπάσματα του έργου διηύθυνε ο μαέστρος Ελευθέριος Καλκάνης της Συμφωνικής Ορχήστρας της Αθήνας στην Αίθουσα Συναυλιών «Παρνασσός», που αναμεταδόθηκαν από το τηλεοπτικό κανάλι Attica Tv.

Τον Μάρτιο του 2014 η UNESCO καλεί τον Παναγιώτη Καρούσο στον Ο.Η.Ε. στην Αμερική, και ο Προμηθέας ξαναπαρουσιάζεται στην Νέα Υόρκη με πρωταγωνιστή τον Βασίλη Ασημακόπουλο, και ένα επιτελείο καλλιτεχνών από την Ελλάδα που βραβεύτηκαν από την UNESCO. Ήταν η πρώτη φορά που Ελληνική όπερα βγήκε από την Ελλάδα να παρουσιαστεί στο εξωτερικό. 

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Και στην Ελλάδα συνεργάστηκε στα ανεβάσματα της όπερας Προμηθέας με αξιόλογους λυρικούς καλλιτέχνες όπως τους βαρύτονους Ζαφείρη Κουτελιέρη και Γιώργο Ματθαιακάκη, τις σοπράνο Ειρήνη Κώνστα και Αλεξάνδρα Ματθαιουδάκη, τις μεσόφωνες Victoria Mayfatova, Φωτεινή Αθανασάκη και Ζωή Απειρανθίτου, τον τενόρο Γιώργο Ζωγράφο, τον μπάσο Βασίλειο Ασημακόπουλο κ.α.

Η μουσική της όπερας «Προμηθέας Δεσμώτης» του Παναγιώτη Καρούσου θεωρήθηκε πρωτότυπη, δωρικής απλότητας και μεγαλείου. Ο μύθος του Προμηθέα πάντα επίκαιρος και διδακτικός φέρνει τον άνθρωπο αντιμέτωπο μπροστά στο δίλημμα της επανάστασης, πάνω στην κάθε ιστορικής εποχής τυραννική εξουσία, ή στην παθητική καταστροφική στάση. Ο Προμηθέας κλέβει την Φλόγα της Γνώσης που ήταν προνόμιο των Θεών, από τον Όλυμπο και την φέρνει στους ανθρώπους. Για την πράξη του αυτή ο Προμηθέας τιμωρήθηκε σκληρά από τους θεούς. Ο Δίας προστάζει τον Ήφαιστο να τον δέσει με αλυσίδες σε έναν βράχο στον Καύκασο.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

(Κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας ο Προμηθέας τάχθηκε υπέρ του Δία και γι' αυτό δεν τιμωρήθηκε όπως οι άλλοι Τιτάνες. Η συμβολή του στην ανάπτυξη του ανθρώπινου γένους ήταν πολύ σημαντική. Ο Προμηθέας, με την αρωγή της θεάς Αθηνάς, δημιουργεί τον πρώτο άνθρωπο (Χρυσό Γένος) από πηλό και φωτιά και με μορφή όμοια με αυτή των θεών. Αυτό έλαβε χώρα μετά την Τιτανομαχία. Κατά τους Ορφικούς αυτός ο πηλός ήταν το χώμα που ποτίστηκε από το αίμα των Τιτάνων.)

Ο Προμηθέας και η Ελληνική Μυθολογία ήταν για τον δημιουργό της Ελληνικής Τετραλογίας ότι για τον Richard Wagner ο Wotan και η Γερμανο-Σκανδιναβική Μυθολογία. Ο Wotan κρεμάστηκε πάνω στο Δένδρο της Ζωής και κεντήθηκε στο πλευρό με λόγχη για να κερδίσει σε αντάλλαγμα για λογαριασμό των Θεών και των ανθρώπων τη γνώση και τη δύναμη να προφητεύει το μέλλον. Ο συνθέτης παρατήρησε ότι ο Richard Wagner όταν ξεκίνησε την Τετραλογία του είχε αρχίσει μια όπερα χριστιανικού περιεχομένου, Ιησούς ο Ναζωραίος, την οποία δεν ολοκλήρωσε, αντί αυτής δημιούργησε το αριστούργημα του τον Parsifal, συνοψίζοντας τις ιδέες του για την σύμπτυξη μυθολογίας και χριστιανισμού.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Ring Cycle του Wagner συμβολίζει τον Κύκλο της Δύναμης, ο Fire Cycle  του Καρούσου συμβολίζει τον Κύκλο της Γνώσης.

Ο Ελληνοκαναδός μουσικοσυνθέτης κ. Παναγιώτης Καρούσος, έχει βραβευτεί από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση του Καναδά, και την Κυβέρνηση του Κεμπέκ για την προσφορά του στην τέχνη.

Όταν τον ρώτησαν τι σχέση είχε με την κλασική μουσική η οικογένεια του και πως ξεκίνησε απάντησε: «καμία, ήταν ένα όνειρο δημιουργίας που ήρθε μόνο του, τις ώρες τις έμπνευσης αισθάνομαι σαν ένας πομπός που λαμβάνει μουσικές αρμονίες και ήχους από το Σύμπαν κι έναν άλλο κόσμο».

Δημοτικό Θέατρο Καλλιθέας

Κάτω από ένα τέτοιο μυστήριο δεν μπορεί κανείς παρά να σιωπά παρακολουθώντας την πορεία του δημιουργού.

Κατά το Libro d'Oro της Κεφαλονιάς η οικογένεια Καρούσος έχει γενεαλογικό δέντρο στο Βασιλικό Οίκο της Νάπολης και κρατούσε επί Βενετών τον τίτλο του Κόμιτος. Ο Παναγιώτης Καρούσος πριν μεταναστεύσει στον Καναδά, είχε επισκεφτεί για ένα δίμηνο ταξίδι την Ιταλία. Πήγε στην Ρώμη, την Φλωρεντία, την Βενετία, παρακολούθησε όπερα στην Σκάλα του Μιλάνου και επισκέφθηκε το Βατικανό. Εντυπωσιάστηκε από τον μουσικό πλούτο της χώρας τα παλάτια και τα μουσεία και σίγουρα εμπνεύστηκε.

Ο μουσουργός Παναγιώτης Καρούσος, πνεύμα ασυμβίβαστο και δημιουργικό δεν μπόρεσε ποτέ να συμβαδίσει με τις υπάρχουσες αξίες των μικροσυμφερόντων.

Το αντίκτυπο αυτής της φιλοσοφίας είναι ο χρόνος, ή θα σε φθείρει ή θα σε αναδείξει, στην περίπτωση του Παναγιώτη Καρούσου ο χρόνος στάθηκε στο πλευρό του σύμμαχος. «Το ταλέντο επιβάλετε πάντα σε πείσμα των ανάξιων και των φθονερών» είχε πει σωστά ο μεγάλος ηθοποιός της τραγωδίας Αιμίλιος Βεάκης.

Δρ. Χριστίνα Τσαρδίκος