Τον Γρηγόρη Φεϊζατίδη τον γνώρισα από το διήγημα λαογραφικού τρόμου που έχει συμπεριληφθεί στην ανθολογία Ίσως (Εκδόσεις Οξύ, 2020). Ο Θεός πίσω από την ντουλάπα, όμως, όσο κι αν παίζει με την παρουσία του φανταστικού, παραμένει στις ράγες του ρεαλισμού.
Οι ιστορίες ασχολούνται με καθημερινές καταστάσεις. Είναι όλες τοποθετημένες στην Ελλάδα, άλλοτε σε αστικό κι άλλοτε σε αγροτικό τοπίο. Μάλιστα, ο συγγραφέας δε φοβάται να μιλήσει με όρους πεζούς: οικονομικές δυσκολίες, υποχρεώσεις και λογής-λογής ζόρια καταπιέζουν τους ήρωες, που θα μπορούσαν να είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Ωστόσο, ο τρόπος που ο συγγραφέας διεισδύει στον λαβύρινθο των σκέψεών τους, η απουσία κάθε χαριστικής διάθεσης, η επιμονή στις περιγραφές ακόμα και των πιο δύσκολων, προσωπικών ή άβολων στιγμών τους και, τέλος, η αφοπλιστική ειλικρίνειά τους, τους κάνουν όλους αξιανάγνωστους. Κάτι που είναι απαραίτητο, διότι αυτοί είναι που τελικά καθοδηγούν τις ιστορίες.
Για παράδειγμα στο εναρκτήριο διήγημα, ο συγγραφέας διαφοροποιεί την πρόζα του ώστε να προσομοιάσει τη φωνή ενός μικρού αγοριού. Μάλιστα δεν περιορίζεται εκεί, αλλά επιτυγχάνει να αποδώσει και τον ψυχισμό του κατά τη διάρκεια μιας κηδείας. Όσο περνάνε οι σελίδες, αποκαλύπτεται ότι ο αφηγητής είναι κομπάρσος που περιγράφει από απόσταση, και υπό το στρεβλό βλέμμα της ηλικίας του, την ιστορία του έρωτα ενός άλλου ανθρώπου, που καλά-καλά δεν είναι στην κηδεία. Το αποτέλεσμα είναι ξεκαρδιστικό στο ξεκίνημα και καταλήγει σε μια συγκινητική κορύφωση.
Μια άλλη γενναία στιγμή είναι η περιγραφή ενός ψυχασθενούς που αγωνίζεται να αντιμετωπίσει τους δαίμονές του δίχως να χάσει τον έρωτα της ζωής του. Ή ένα αλλιώτικο love story με φόντο ένα πανηγύρι, στο οποίο περιγράφεται εκτενώς μια σκηνή στην οποία ο ήρωας προετοιμάζεται ερωτικά υπό τις οδηγίες ενός φίλου και τους ήχους της ομιλίας μιας δημοτικής συμβούλου.
Το θάρρος που χαρακτηρίζει τον συγγραφέα, ωστόσο, ευθύνεται και για μερικές εξαιρέσεις, στις οποίες οι καταστάσεις δεν πείθουν και οι ήρωες είναι περισσότερο τηλεοπτικοί παρά λογοτεχνικοί. Διηγήματα που περιγράφουν τον κόσμο των ναρκωτικών ή του ευκαιριακού σεξ θυμίζουν περισσότερο προφορικές ιστορίες παρά βιωμένες καταστάσεις. Οι λίγες αυτές περιπτώσεις είναι εμφανείς, διότι η εμβάθυνση που επιτυγχάνεται είναι πιο επιφανειακή από εκείνη των υπόλοιπων διηγημάτων. Κάτι τέτοιο ίσως να είναι και αναμενόμενο, όταν συναντάς τέτοιο εύρος ιστοριών σε μια συλλογή. Ίσως ο συγγραφέας να ανακαλύπτει ακόμη τα όριά του, κάτι που προσωπικά το προσμετρώ ως θετικό· προτιμώ να υπάρχουν και ένα-δυο παραδείγματα στα οποία ο συγγραφέας να πειραματίζεται και να ξεφεύγει από το comfort zone του, παρά να επαναπαύεται γράφοντας συνεχώς την ίδια ιστορία. Εξάλλου, η καλή συνολική εικόνα του βιβλίου δεν επηρεάζεται.
Τελειώνοντας το βιβλίο, μένεις με την αίσθηση ότι ο συγγραφέας είναι ένας εξαιρετικός παραμυθάς, που δε φοβάται να πειραματιστεί και να δοκιμαστεί σε πολύ διαφορετικά πεδία.
Ένα μοτίβο που επανέρχεται είναι ο έρωτας, είτε στο κέντρο είτε περιφερειακά, ωστόσο οι ήρωες είναι τόσο ευδιάκριτοι, που δεν υπάρχουν δυο ιστορίες που να μοιάζουν μεταξύ τους.
Μπορεί οι καταστάσεις που περιγράφονται να μοιάζουν καθημερινές, όμως η απόδοσή τους δεν είναι επίπεδη. Ο συγγραφέας κάνει εξαιρετική χρήση της ροής της πληροφορίας. Διατυπώνει ερωτήματα και τα απαντάει αργότερα, χτίζει εκπλήξεις και ανατροπές. Το φανταστικό, επίσης, καραδοκεί είτε ως μυστήριο, είτε ως πιθανότητα, είτε ως εξήγηση, με τον συγγραφέα να λοξοκοιτάει κι ας μην ξεστρατίζει τελικά· αυτές οι κλεφτές ματιές λειτουργούν ως σπίθες που προκαλούν το ενδιαφέρον.
Το γράψιμο ξεχωρίζει για την προσεγμένη παράθεση λεπτομερειών και τις ζωντανές, κινηματογραφικές περιγραφές. Η πειθαρχημένη χρήση της οπτικής γωνίας δίνει τη φωνή των ηρώων και διεισδύει στις σκέψεις τους, εμπλέκοντας τον αναγνώστη. Εξάλλου, όλες οι ιστορίες σε εμπλέκουν σε ένα εύρος συναισθημάτων. Επίσης, η ποικιλία στις κορυφώσεις, που άλλοτε είναι θετικές, άλλοτε απαισιόδοξες, άλλοτε ανάλαφρες κι άλλοτε ισοπεδωτικές, σε κρατά σε εγρήγορση. Το ισχυρότερο όπλο του συγγραφέα πάντως, κατά την άποψή μου, είναι το χιούμορ του. Διότι μπορεί οι ιστορίες να μην είναι κωμωδίες, όμως η εύθυμη ματιά είναι διάχυτη παντού, είτε ως διάλειμμα που ξαλαφρώνει τη βαριά ατμόσφαιρα είτε ως οδηγός σε άβολες διαδρομές.
Στην πρώτη του συλλογή, ο Φεϊζατίδης κάνει ένα ξεκίνημα που φαντάζει ήσυχο δίχως να είναι. Οι ιστορίες ασχολούνται με τη ζωή ανθρώπων που θα μπορούσαμε να τους ξέρουμε, είναι όμως δοσμένες με τρόπο που σε κρατάει προσηλωμένο στις σελίδες. Τελειώνοντας το βιβλίο, μένεις με την αίσθηση ότι ο συγγραφέας είναι ένας εξαιρετικός παραμυθάς, που δε φοβάται να πειραματιστεί και να δοκιμαστεί σε πολύ διαφορετικά πεδία.
[Ο Αντώνης Πάσχος είναι συγγραφέας.]
Ο Θεός πίσω από την ντουλάπα
Γρηγόρης Φεϊζατίδης
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 186
ISBN: 978-618-5662-08-0
Τιμή: 13,78€
https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/18555-theos-piso-ntoulapa
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου