Ο Ηλίας Φραγκάκης σπούδασε κοινωνιολογία, πολιτικές επιστήμες, σινεμά και μουσική. Σκηνοθετεί για το θέατρο, το σινεμά, την τηλεόραση. Έχει συμμετάσχει σε θεατρικά και κινηματογραφικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό κι έχει βραβευτεί. Έχει γράψει τρία θεατρικά έργα. Έχει μεταφράσει αρχαίο δράμα, θεατρικά έργα του κλασικού και σύγχρονου δραματολογίου, ποίηση και μελέτες για τον πολιτισμό. Γράφει σενάρια για ταινίες, ντοκιμαντέρ, τηλεταινίες, σειρές. Διετέλεσε διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου και του ΔΗΘΕ Κερατσινίου. Ίδρυσε την Εταιρία Θεάτρου «Σχολείον της Νυκτός» και το Θέατρο «Χώρος». Διδάσκει υποκριτική, σενάριο και σκηνοθεσία κινηματογράφου. Ειδικός επιστήμονας – συνεργάτης του ΕΟΠΕΕΠ για τις εξετάσεις κρατικής πιστοποίησης (δίπλωμα) σκηνοθετών και οπερατέρ. Μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, του PEN Greece, του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου. Δημοσιευμένα έργα του, μεταξύ άλλων: Γράμματα σε μια γυναίκα (ποίηση, 2019, Θράκα, β’ έκδοση Ενύπνιο, 2020), Μαρίκες (μυθιστόρημα, βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2021), Χαιρετισμοί (ποίηση, Ενύπνιο, 2022), Αποχαιρετισμοί (ποίηση, Ενύπνιο, 2022), Σκουριά (ποίηση, Ενύπνιο, 2023), Υστερόγραφα (ποίηση, Ενύπνιο, 2023), Τώρα (μυθιστόρημα, Όταν, 2024), το οποίο μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη. Συμμετέχει σε διάφορες συλλογικές εκδόσεις ποίησης και διηγήματος (Εκδόσεις Καστανιώτη, Όταν, Υδροπλάνο, Ανεμολόγιο). Το διήγημά του «100 Χριστούγεννα» έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Νέα Εστία (τ. Σεπτεμβρίου 2023). Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, καταλανικά, βουλγαρικά, ρουμανικά, αλβανικά.
Πώς ξεκινάει η ιδέα της συγγραφής ενός νέου βιβλίου;
Για μένα είναι πράγματα που κουβαλάω στη μνήμη και στα βιώματά μου, πράγματα που με βασανίζουν –όχι απλώς με απασχολούν– ίσως και χρόνια. Για να καταλάβετε τι εννοώ όταν λέω για χρόνια, φανταστείτε ότι έχω ένα θέμα που το παλεύω μέσα μου από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Δεν μου έχει «μιλήσει» ακόμα. Βέβαια, έχω κάνει μια προοικονομία του στις Μαρίκες. Αυτό πάλι είναι κάτι άλλο με το οποίο παίζω συχνά. Πρόσωπα ή ιστορίες από μελλοντικά βιβλία διασταυρώνονται στα βιβλία που γράφω. Σαν προαναγγελία. Και στο Τώρα υπάρχουν αναφορές.
Τι πρέπει να προσέξει ο συγγραφέας για να έχει ξεχωριστό ύφος το βιβλίο του;
Δεν ξέρω τι πρέπει να προσέξει κανείς. Δεν είμαι σε θέση να δώσω συμβουλές. Αυτό που ξέρω είναι πως εγώ, εάν δεν έχω βρει το «πώς» θα πω μια ιστορία, δεν βάζω λέξη στο χαρτί. Είναι τόσο σημαντικό. Γιατί για μένα κάθε ιστορία απαιτεί το ύφος της, τη δική της φόρμα και αυτό δεν σ’ το δίνει έτσι εύκολα. Δεν σου παραδίδεται αμαχητί. Συνεπώς δύο πράγματα είναι αδιαπραγμάτευτα για να ξεκινήσω: Να ξέρω τους χαρακτήρες μου και το πώς θα αφηγηθώ την ιστορία.
Κατά πόσο το θέμα ενός βιβλίου θα παίξει ρόλο στην επιτυχία του;
Για μένα παίζει μεγάλο ρόλο ως προς το να διαλέξω ένα βιβλίο, μα μέσα στον ορυμαγδό της πληθωριστικής βιβλιοπαραγωγής δεν ξέρω αν θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά για τον «μέσο» αναγνώστη.
Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί το μυθιστόρημα Τώρα;
Για χρόνια ήθελα να γράψω για τη γενιά μου. Για τους φίλους μου, εκείνο το κομμάτι που έπραξε, πειραματίστηκε, ερωτεύτηκε με πάθος ό,τι καταπιάστηκε, έκανε μια βόλτα στην άγρια πλευρά όπως θα ’λεγε κι ο Λου Ριντ. Και δεν τα βρόντηξε, δεν τα παράτησε, τραγουδάει ακόμα. Ο Ιούλιος Βερνίκος είναι μια περσόνα που χαρακτηρίζεται από όλα τα παραπάνω. Που συμπυκνώνει στοιχεία ανθρώπων αυτής της πάστας και, φυσικά, πολλά δικά μου.
Τι είναι άλλωστε η ζωή μας και ολόκληρη η ιστορία της ανθρωπότητας, μιλώντας από άποψη συμπαντικού χρόνου; Ένα Τώρα.
Ο τίτλος Τώρα είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;
Και τα δύο. Στο βιβλίο ο ήρωας προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τη μνήμη, την ιστορία και τον χρόνο. Για να το κάνει αυτό πρέπει να προσδιορίσει ή τουλάχιστον να προσπαθήσει να καταλάβει την έννοια του Χρόνου. Αυτά που συμβαίνουν στο μυαλό του, όλη δηλαδή η περιπέτειά του γίνεται κυριολεκτικά και μεταφορικά σε ένα διεσταλμένο Τώρα. Και κάπως έτσι πρέπει να καταλάβουμε τη θέση του ανθρώπου σε ένα πολυδιάστατο σύμπαν – πραγματικότητα. Τι είναι άλλωστε η ζωή μας και ολόκληρη η ιστορία της ανθρωπότητας, μιλώντας από άποψη συμπαντικού χρόνου; Ένα Τώρα.
Ο Ιούλιος Βερνίκος είναι ο ήρωας του μυθιστορήματος. Γιατί θέλει να κάνει ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τον εαυτό του;
Όλοι μας φτάνουμε σε κάποια κομβικά σημεία στη ζωή μας, που πρέπει να κάνουμε επαναδιατυπώσεις, επαναπροσδιορισμούς. Ένας άνθρωπος σαν τον Ιούλιο, με τόσο γεμάτο βιβλίο ζωής, ακόμη περισσότερο. Έχει ανεξόφλητους λογαριασμούς, ανεπίδοτα γράμματα, γραμμάτια να πληρώσει και να εισπράξει, νεκρούς να συναντήσει και να κλείσουν πληγές, να βρει φίλους χαμένους, αγάπες που δεν παλιώσανε. Ακόμη και τον δικό του θάνατο θα βιώσει. Ο άνθρωπος αυτός πασχίζει όλη του τη ζωή να καταλάβει και να αλλάξει πράγματα. Όπως έλεγε ο Καμί, είναι ένας εξεγερμένος άνθρωπος.
Στην κοινωνία μας συναντάμε ανθρώπους που έχουν απογοητευτεί από τη ζωή. Για ποιον λόγο, άραγε;
Το πιο εύκολο και προφανές στην κοινωνία όπου ζούμε είναι να απογοητευτεί κανείς. Προσέξτε τι έχει προηγηθεί: Περάσαμε από μια εποχή πλαστής ευμάρειας (όχι για όλους προφανώς, κάποιοι στέναζαν και τότε) σε ένα μεγάλο σοκ με τα μνημόνια, περικοπές, κατασχέσεις, με μια στοχευμένη προπαγάνδα για τους Έλληνες που είναι χαραμοφάηδες, τεμπέληδες, να γονατίσει ο κόσμος ηθικά δηλαδή, ήταν ένα οικονομικό και ψυχολογικό πείραμα και ένα φόβητρο για άλλα έθνη. Ύστερα ήρθε μια πνοή ελπίδας που την καρύδωσαν, αυτοδιαψεύστηκε και πυροβόλησε τα πόδια της και μετά… Κόβιντ και νέα πειράματα εξαρτημένων αντανακλαστικών. Καλλιέργεια φοβιών, ιδρυματοποίηση. Νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες, διάλυση των κοινωνικών δομών, πρωτοφανείς φυσικές καταστροφές με ανύπαρκτο κρατικό μηχανισμό, εγκλήματα κολάρων, νύχτας, κατά γυναικών ατιμώρητα, έγκλημα στα Τέμπη και ακόμη μεγαλύτερο η προσπάθεια συγκάλυψής του κ.λπ. Μάθαμε αυτό να το αποκαλούμε κανονικότητα! Η απαξίωση της πολιτικής και ο ευτελισμός της σε επίπεδο απλώς και μόνο διαμεσολάβησης και διαχείρισης, η διάλυση υγείας και παιδείας, ο ευτελισμός της δικαιοσύνης, η διαφθορά, η ανασφάλεια, η ακρίβεια, η αισχροκέρδεια. Αυτό που λένε οι κρατούντες: «Μα είναι το καλύτερο που έχουμε δεδομένων των συνθηκών. Είναι η κοινή λογική». Ε, αυτό δεν χωράει στο μυαλό όλο και περισσότερων ανθρώπων. Το κακό είναι ότι προς το παρόν αυτή η απογοήτευση δεν βρίσκει διέξοδο σε κάτι προωθητικό, ανατρεπτικό, υγιές.
Φιλίες, έρωτες, αποχωρισμοί, διαψεύσεις, μνήμες από το παρελθόν με ρυθμό που θυμίζει κινηματογράφο και με πολλή μουσική. Πώς συνδυάζονται όλα αυτά στη γραφή σας;
Το βιβλίο έχει τα υλικά της ζωής. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Φιλίες, έρωτες, προδοσίες, χωρισμοί, αποχαιρετισμοί, ιδανικά, διαψεύσεις, θάνατοι, γέλιο, πίκρα, τα οποία αντιμετωπίζει άλλοτε με στωικότητα, άλλοτε με στοχασμό, με ποιητική διάθεση και οπωσδήποτε με χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Δεν ξέρω, μου φαίνεται προφανές. Γιατί έτσι είναι ο χαρακτήρας του Ιούλιου. Οπότε ακολουθώντας τη σκέψη του μπαίνουμε στον κόσμο του, που είναι γεμάτος με ακούσματα από ωραίες μουσικές κάθε είδους, σινεμά, θέατρο, διαβάσματα. Το βιβλίο παρακολουθώντας την πορεία της ενδοσκόπησής του έχει τη δομή μουσικού έργου, σαν χτίσιμο έχει πυραμιδική δομή που η κορυφή της βρίσκεται στη μέση περίπου (γιατί δεν μου αρέσουν οι απόλυτα συμμετρικές δομές). Επίσης, αλλού μοιάζει με ταινία και αλλού η αφήγηση γίνεται μια μεγάλη θεατρική σκηνή.
Γράφω για ανθρώπους που με μαγεύουν και καταστάσεις που με βασανίζουν.
Με αναφορές στο παρελθόν και την πολιτική κατάσταση της χώρας…
Και όχι μόνο της χώρας. Και σε διεθνή γεγονότα γίνονται εκτενείς αναφορές. Από την Κουβανική επανάσταση στην εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο το 1982 και μέχρι κομματικές εκκαθαρίσεις στην Πράγα κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’70, για να αναφέρω μόνο μερικά. Όλα αυτά τα γεγονότα επηρέασαν στον έναν ή τον άλλο βαθμό τη ζωή στον πλανήτη, την Ιστορία και οπωσδήποτε και εμάς εδώ. Ο ήρωάς μας ο Ιούλιος είναι Έλληνας, έτσι; Ειδικά το κεφάλαιο επί Χούντας, έτσι όπως δίνεται μέσα στο μαγαζί που τραγουδάει η Πόλυ Πάνου είναι –εκτός από την προφανή άμεση αλλαγή που επιφέρει στη ζωή των ηρώων μας– νομίζω μια αλληγορία γενικότερα για το τι θα επακολουθήσει. Άλλωστε, το λέει ο Ιούλιος στο ίδιο κεφάλαιο κάνοντας προδρομική αφήγηση για τα του Πολυτεχνείου.
Κάθε νέο βιβλίο σας και μια καινούργια θεματική. Πώς τα καταφέρνετε και ανανεώνεστε ως συγγραφέας;
Ναι, ίσως είναι έτσι. Το προηγούμενο, οι Μαρίκες, είχε θέμα τους ανήλικους ασυνόδευτους πρόσφυγες και τη βία, τη διάψευση αλλά και την αλληλεγγύη που συναντούν εδώ. Το Τώρα είναι μια ενδοσκόπηση στο άβατο ενός ανθρώπου γοητευτικού, που κάνει μια επανεκκίνηση και προς τούτο πρέπει να επανεξετάσει και να επαναπροσδιορίσει τη θέση του απέναντι στα πεπραγμένα του, στον Χρόνο και στην Ιστορία. Νομίζω πως γράφω για ανθρώπους που με μαγεύουν και καταστάσεις που με βασανίζουν. Αυτό ίσως είναι το συγγραφικό μου ελιξίριο. Α! και μια αποκλειστική είδηση. Το επόμενο βιβλίο θα έχει και πάλι άλλη θεματική! (γέλια)
Τα μυθιστορήματά σας είναι γραμμένα με τον δικό σας τρόπο. Πότε ένας συγγραφέας αποκτά το δικό του στιλ;
Ίσως όταν «σκοτώσει» τους λογοτεχνικούς πατεράδες του και «κλείσει» αυτό το «βιβλίο», όπως λέει και ο νεκρός πατέρας στον Ιούλιο, τον ήρωα του μυθιστορήματός μου. Τότε θα αποφασίσει να «γράψει» το δικό του βιβλίο προχωρώντας στα τυφλά με όλα τα εφόδια, τις εμπειρίες και τις μνήμες που έχει αποκτήσει.
Πέρα από τη συγγραφή, διαβάζετε;
Προσωπικά είμαι βιβλιοφάγος. Λατρεύω την ανάγνωση. Λατρεύω τη γνώση. Δεν θα ήμουνα αυτός που είμαι χωρίς τις εμπειρίες μου, αλλά και χωρίς τα διαβάσματά μου. Θυμάμαι τον πατέρα μου, που μου έλεγε σε παιδική ηλικία: Διάβασε ποίηση αν θες να ανοίξουν τα μάτια και οι ορίζοντές σου! Όμως να πω πως δεν διαβάζω μόνο πεζογραφία και ποίηση, μα και επιστημονικά βιβλία, μελέτες, ιστορία, δοκίμια.
Σήμερα εκδίδονται πολλά μυθιστορήματα. Πώς ο αναγνώστης θα διακρίνει τα καλύτερα ανάμεσά τους;
Πολύ δύσκολο. Ο εκπαιδευμένος αναγνώστης κάπως θα πλοηγηθεί στο πέλαγος των νέων εκδόσεων, αλλά και πάλι θα του ξεφύγουν πολλά – ανάμεσά τους και κάποια καλά βιβλία. Ο ανυποψίαστος αναγνώστης όμως…
Ποιο βιβλίο διαβάσατε τελευταία και σας έκανε εντύπωση;
Από πολύ πρόσφατα ελληνικά, Το κερί του Καρτέσιου και άλλα διηγήματα του Αχιλλέα Κυριακίδη [εκδ. Πατάκη] και Η αισθητική ανθρωπολογία στον κινηματογράφο του Θανάση Ρεντζή του Ηρακλή Λογοθέτη [εκδ. Αιγόκερως].
Η παρουσίαση του μυθιστορήματος Τώρα θα γίνει το Σάββατο 14 Δεκεμβρίου, στις 7 μμ., στο café-bar Βυσσινόκηπος (Ζωοδόχου Πηγής 27, Εξάρχεια). Για το βιβλίο θα μιλήσει ο συγγραφέας Ηρακλής Λογοθέτης και ο ποιητής, κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας. Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει ο συγγραφέας και μεταφραστής Αχιλλέας Κυριακίδης. Θ’ αυτοσχεδιάσει με το σαξόφωνό του ο Δημήτρης Βασιλάκης.
Τώρα
Ηλίας Φραγκάκης
Εκδόσεις Όταν
448 σελ.
ISBN 978-618-5563-54-7
Τιμή €16,80
Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης συγγραφέας
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/23564-ilias-fragkais-sinedexi-ston-elpidoforo-intzempeli
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου