Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης: «Πρόσωπα πολιτισμού»

 

Γιάννης Σ. Παπαδάτος

 

  

Ένα μάλλον ασυνήθιστο και πολύ ενδιαφέρον βιβλίο μάς παρουσιάζει ο συγγραφέας Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης. Εβδομήντα τέσσερις (74) άνθρωποι του πολιτισμού, Έλληνες, Ελληνίδες και ορισμένοι ξένοι, από τις περιοχές της λογοτεχνίας, της μουσικής, του τραγουδιού, του θεάματος, της επιστήμης, της πολιτικής κ.ά., απαντούν σε ερωτήσεις του με αφορμή κυρίως την έκδοση κάποιου βιβλίου τους. Κάποιοι από αυτούς έχουν φύγει από τη ζωή, αφήνοντας όμως ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους στην πνευματική ζωή. Πρόκειται για συνεντεύξεις που έχουν παρθεί τα τελευταία χρόνια κι έχουν δημοσιευτεί σε ηλεκτρονικά και σε έντυπα μέσα, όπως το Diastixo.gr, τον Ελεύθερο Τύπο, την Εφημερίδα των Συντακτών, τον Ταχυδρόμο Άρτας κ.ά.

Οι συγκεκριμένοι δημιουργοί, ανάμεσα σε πολλούς άλλους της εποχής μας, με τις απαντήσεις τους σε καίριες ερωτήσεις αποκαλύπτουν πτυχές του πνευματικού προσώπου της σημερινής Ελλάδας. Οι απαντήσεις αποτελούν συνάμα κι ένα ιδιότυπο ψυχογράφημα του/της κάθε δημιουργού, που αναδύεται μέσα από το εν γένει έργο του/της. Οι συνεντεύξεις αποκτούν μεγαλύτερο ενδιαφέρον, γιατί οι διεισδυτικές ερωτήσεις του Ιντζέμπελη δίνουν την αφορμή να ξετυλίξουν οι δημιουργοί όχι μόνον βαθύτερες παραμέτρους του βιβλίου ή και βιβλίων τους, αλλά και να αναφερθούν σε γενικότερες σελίδες της ζωής τους και της κοινωνικής και ιστορικής πραγματικότητας.

Το αναγνωστικό κοινό, διαβάζοντας τις συνεντεύξεις, μπορεί να παρακινηθεί να προμηθευτεί το βιβλίο κάποιου προσώπου και, παράλληλα, να το ερμηνεύσει εντάσσοντάς το στη γενικότερη φιλοσοφία του αφενός και αφετέρου να κομίσει τη δική του ματιά, με αποτέλεσμα να ανοιχτεί ένας πολύ ενδιαφέρων και ουσιαστικός άτυπος διάλογος. Το βιβλίο ικανοποιεί με την προσφερόμενη θεματική πολυμορφία του και εκείνον/εκείνη που επιθυμεί να έχει ένα πολυθεματικό πανόραμα απόψεων συγγραφέων πολλών περιοχών, αλλά και εκείνον/εκείνη που, για παράδειγμα, είναι πιο κοντά σε ένα συγκεκριμένο θέμα.

Αποτελεί πολύτιμο ανάγνωσμα για όποιον και όποια θέλει να εντρυφήσει ως έναν ικανοποιητικό βαθμό στο σύγχρονο πνευματικό και πολιτιστικό πρόσωπο της Ελλάδας.

Σταχυολογώ επιγραμματικά ορισμένες από τις απαντήσεις των δημιουργών: στη συνέντευξη της Μαρίας Ευθυμίου, με αφορμή το βιβλίο της Μόνο λίγα χιλιόμετρα – Ιστορίες για την Ιστορία,ανάμεσα στα άλλαυποστηρίζεται αφενός η αναγκαιότητα του κεντρικού ρόλου του χάρτη στη διδασκαλία της Ιστορίας, αφετέρου υπογραμμίζεται ο απαραίτητος ζήλος του/της εκπαιδευτικού και η αγάπη του/της για την Ιστορία, προκειμένου να τη μεταδώσει ουσιαστικά στους μαθητές και στις μαθήτριες. Ο θεατρόφιλος και η θεατρόφιλη θα βρουν ενδιαφέρουσα την κατάθεση του Γιάννη Καλατζόπουλου για τη σχέση του με ιερά τέρατα του θεάτρου αλλά και τις απόψεις του για το παιδικό θέατρο, ο/η δε σινεφίλ θα σταθεί στη θέση του Νίκου Κούνδουρου για το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου. Ιδιαίτερα ελκυστικές είναι οι απαντήσεις: του Βασίλη Βασιλικού για τη μυθοπλασία σημαντικών βιβλίων του, του Μανώλη Γλέζου για τους αγώνες του, αλλά και για την αιτία της μη συμμετοχής πολλών στα κοινωνικά δρώμενα, και του Παντελή Μπουκάλα για την προσέγγιση που επιχειρεί σχετικά με το δημοτικό τραγούδι στο βιβλίο του Όταν το ρήμα γίνεται όνομα.

Επίσης, ο Κώστας Μουρσελάς αναφέρεται στο προσωπικό κόστος ενός συγγραφέα από κάποια απρόσμενη επιτυχία και για την κρίση της λογοτεχνίας, ο Δημήτρης Νανόπουλος στα μυστικά του σύμπαντος, ο Βάλτερ Πούχνερ στον συμβολισμό του βιβλίου του Υπνογραφίες, η Λένα Διβάνη στα ταξίδια της σε διάφορα μέρη αλλά και στον χρόνο, η δε Μαρία Ηλιού, σχετικά με το βιβλίο της Μια φιλία στη Σμύρνη, στα αποτυπώματα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ενδιαφέρουσες είναι οι απόψεις του Κωνσταντίνου Μπούρα για το ποιητικό έργο του αλλά και για την ποίηση του διαδικτύου, της Παυλίνας Παμπούδη για το γενικότερο έργο της και για το πολύ σημαντικό περιοδικό Περί ου, που διευθύνει, και του Μάκη Τσίτα για τα παιδικά βιβλία του και για το διεθνώς αναγνωρισμένο μυθιστόρημά του, Μάρτυς μου ο Θεός. Επιπλέον, ο Γιωργανδρέας Ζάννος, νομικός και διευθυντής του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ), μιλάει για τα πνευματικά δικαιώματα, για την τεχνητή νοημοσύνη και για τη σχέση της με τον λόγο, o Soloúp για τη γοητεία των κόμικς, ο Δημήτρης Παπαχρήστος στέκεται και στα γεγονότα του Πολυτεχνείου με αφορμή το βιβλίο του Ζούσε τη ζωή του σαν να τη θυμόταν, ο δε Αλέξης Πολίτης αναφέρεται στον ελληνικό ρομαντισμό και στη διδασκαλία της γλώσσας στα σχολεία.

Ακολούθως, ο Δημήτρης Τζιόβας υπογραμμίζει την επανεμφάνιση στο συγγραφικό προσκήνιο του ιστορικού μυθιστορήματος και την είσοδο στη λογοτεχνία μας της βιογραφίας, ο Γιάννης Πανούσης μιλάει για το αστυνομικό μυθιστόρημα, η Λιάνα Σακελλίου για τη σχέση ποίησης και ζωγραφικής, ο Ρόντρικ Μπίτον για θέματα της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ο δε Κώστας Στοφόρος για το βιβλίο του Η πέμπτη πόλη των Δωριέων και για το γενικότερο έργο του για παιδιά. Επίσης, ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης αναφέρεται στην αγάπη του για τη γλώσσα, ο Μίλτος Πασχαλίδης στις ιδιότητες του συγγραφέα και του τραγουδοποιού και ο Σεραφείμ Φυντανίδης στη σχέση του με την Ελευθεροτυπία.

Πρόκειται για το δεύτερο πολυφωνικό βιβλίο του συγγραφέα (το πρώτο, με 101 συνεντεύξεις για την ποίηση και την πεζογραφία, κυκλοφόρησε το 2021 από τις Εκδόσεις Κυριακίδη), που σε μεγάλο βαθμό αποτυπώνει, μέσα από τη φωνή σημαντικών δημιουργών, την πνευματική και πολιτιστική ζωή της σύγχρονης Ελλάδας με ζωντανό τρόπο. Η συμβολή του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη, με την επιμέλεια διάφορων συλλογικών τόμων με ουσιώδη θέματα, είναι εξόχως σημαντική. Θα έλεγα εν προκειμένω ότι διασώζει τη ζωντανή μνήμη μέσα από τα προσωπικά βιώματα των συγγραφέων, τις απόψεις τους για γενικότερα θέματα και τις μαρτυρίες που ορισμένοι καταθέτουν. Αποτελεί πολύτιμο ανάγνωσμα για όποιον και όποια θέλει να εντρυφήσει ως έναν ικανοποιητικό βαθμό στο σύγχρονο πνευματικό και πολιτιστικό πρόσωπο της Ελλάδας. Αποσπάσματα:

…Η Τεχνητή Νοημοσύνη από μόνη της στηρίζεται στη μίμηση και την αναπαραγωγή ήδη υφιστάμενων έργων. Απουσιάζουν εκείνα τα στοιχεία τα οποία κάνουν τα έργα αληθινά πρωτότυπα και τα οποία κοινωνούν συναισθήματα, εμπειρίες και μηνύματα που προκύπτουν από την προσωπικότητα του δημιουργού. Η ΤΝ δεν έχει πεποιθήσεις, αμφιβολίες, ανασφάλεια, εγωισμό, αναμνήσεις, ρωγμές, εμπειρίες – και αυτά είναι που κάνουν το γράψιμο ισχυρό. (Γιωργανδρέας Ζάννος, σ. 81)

…Ο Μίμης ήταν ο πρώτος που επέτρεπε τις επανεκτελέσεις και πολεμήθηκε γι’ αυτό από άλλους δημιουργούς […] Σήμερα νιώθει δικαιωμένος […] γιατί τον μιμήθηκαν οι περισσότεροι δημιουργοί που νιώθουν […] ότι δεν κακοποιείται το τραγούδι τους όταν επανεκτελείται. (Λουκίλα Καρρέρ-Πλέσσα, σ. 119)

…Κατά τη γνώμη μου, είναι ελάχιστες έως μηδαμινές οι γνώσεις του μέσου Έλληνα για τη γλυπτική. Το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης στα σχολεία θα μπορούσε να βελτιώσει αυτή την κατάσταση, ώστε όλο και περισσότεροι να αντιλαμβάνονται την αξία των γλυπτών που προσπερνούν στους δημόσιους χώρους. (Βασιλική Αναγνώστου, σ. 168)

Οι δημιουργοί που παρουσιάζονται μέσα από τις συνεντεύξεις τους είναι οι εξής: Νίκος Αλιβιζάτος, Πάνος Αμυράς, Λουκάς Αξελός, Γιώργος Αρχιμανδρίτης, Βασίλης Βασιλικός, Νίκος Βατόπουλος, Κώστας Βρεττάκος, Κώστας Γαβρόγλου, Φαίδων Γιαγκιόζης, Μανώλης Γλέζος, Γιώργος Β. Δερτιλής, Λένα Διβάνη, Σεμίνα Διγενή, Μαρία Ευθυμίου, Γιωργανδρέας Ζάννος, Χρίστος Ζαφείρης, Μαρία Ηλιού, Ντόρα Θεοδωροπούλου, Γιάννης Καλατζόπουλος, Θοδωρής Καλλιφατίδης, Διονύσης Καρατζάς, Σαράντος Καργάκος, Λουκίλα Καρρέρ-Πλέσσα, Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη, Γιούλη Κόκκορη, Νίκος Κορδόσης, Νίκος Κούνδουρος, Νικόλα Κροτσέτι, Γιάννης Κυριακόπουλος – ΚΥΡ, Τάσος Κυριακίδης, Μαρίζα Κωχ, Κώστας Λογαράς, Λουδοβίκος των Ανωγείων, Ροβήρος Μανθούλης, Ανδρέας Μανωλικάκης, Πέτρος Μάρκαρης, Ναταλία Μελά, Έρικ Μεταξάς, Κώστας Μεταξάς, Κώστας Μητρόπουλος, Κώστας Μουρσελάς, Ρόντρικ Μπίτον, Ευτύχης Μπιτσάκης, Παντελής Μπουκάλας, Κωνσταντίνος Μπούρας, Δημήτρης Νανόπουλος, Παυλίνα Παμπούδη, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Γιάννης Πανούσης, Θεόδωρος Παπαγιάννης, Μάνια Παπαδημητρίου, Σοφία Παπαϊωάννου, Δημήτρης Παπαχρήστος, Γιάννης Παππάς, Στρατής Πασχάλης, Μίλτος Πασχαλίδης, Πίτερ Παφίντις, Νότης Περγιάλης, Αλέξης Πολίτης, Βάλτερ Πούχνερ, Παναγιώτης Ροϊλός, Λιάνα Σακελλίου, Διονύσης Σιμόπουλος, Στάθης Σταυρόπουλος, Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος), Κώστας Στοφόρος, Θεοδόσης Τάσιος, Δημήτρης Τζιόβας, Παύλος Τσίμας, Μάκης Τσίτας, Σεραφείμ Φυντανίδης, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Τζέιν Χόκινς, Τηλέμαχος Χυτήρης.

[Ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος είναι συγγραφέας, κριτικός βιβλίων για παιδιά και εφήβους, τ. πανεπιστημιακός.]

 

Πρόσωπα πολιτισμού
Συνομιλίες με 74 ξεχωριστούς ανθρώπους που όλοι θα θέλαμε να γνωρίσουμε
Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης
Εκδόσεις Όταν
358 σελ.
ISBN 978-618-5930-25-7
Τιμή €18,80

https://diastixo.gr/kritikes/diafora/25074-elpidoforos-prosopa-politismou

https://diastixo.gr/  

Δήμητρα Γκέφου-Μαδιανού: «Πολιτικές της ηθικής στην ανθρωπολογία»

 

 Ιωάννης Μάνος 

Αποτελεί κοινό τόπο στην ανθρωπολογική επιστημολογία ότι η παραγωγή της γνώσης εκτυλίσσεται σε σύνθετες ιστορικές και πολιτικές συγκυρίες, διαπλέκεται με σχέσεις εξουσίας και συντελείται μέσα από δυναμικές, ενσώματες και ασύμμετρες μορφές αλληλεπίδρασης. Σε αυτές τις συνθήκες, οι ανθρωπολόγοι αναμετρώνται συνεχώς με τα όρια της ηθικής τους δέσμευσης, προκειμένου να μετατρέψουν την κατανόηση του «Άλλου» σε μια ερμηνευτική πράξη διανοητικής εγρήγορσης, θεωρητικής οξυδέρκειας, πολιτικής υπευθυνότητας και κριτικού αναστοχασμού. Στην ελληνική ακαδημαϊκή πραγματικότητα, παραμένει περιορισμένος ο διάλογος γύρω από τις σχέσεις ανάμεσα στην ανθρωπολογική έρευνα, την ερευνητική δεοντολογία και τα θεσμικά συστήματα αξιολόγησης.

Το βιβλίο Πολιτικές της ηθικής στην ανθρωπολογία: Κριτικές γενεαλογίες των κωδίκων δεοντολογίας της Δήμητρας Γκέφου-Μαδιανού αποτελεί μια σημαντική, αναστοχαστική και κριτική μελέτη, που εστιάζει στη σχέση μεταξύ εθνογραφικής έρευνας, κωδίκων δεοντολογίας και επιστημονικών, πολιτικών και θεσμικών πλαισίων που διαμορφώνουν τις κανονιστικές ηθικές επιταγές της ανθρωπολογικής πρακτικής. Η Δήμητρα Γκέφου-Μαδιανού, ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αναπτύσσει, με επιστημονική οξυδέρκεια και βαθιά γνώση του πεδίου, μια ιστορική προσέγγιση των ρυθμιστικών μηχανισμών της ανθρωπολογικής έρευνας, ανοίγοντας μια ουσιαστική συζήτηση για το πώς οι κανόνες ηθικής επηρεάζουν την εθνογραφική πρακτική.

Η γένεση των ηθικών κανόνων αποτελεί βασικό σημείο εστίασης του βιβλίου, το οποίο αναλύει με σαφήνεια και θεωρητικό βάθος την ανάδυση των κωδίκων δεοντολογίας, όχι ως προϊόντων εσωτερικής ωρίμανσης του επιστημονικού πεδίου, αλλά ως απαντήσεων σε εξωτερικές πιέσεις. Η συγγραφέας ιχνηλατεί γενεαλογικά πώς πολυπληθείς ανθρωπολογικές ενώσεις (αμερικανική, βρετανική, ευρωπαϊκή) διαμόρφωσαν, υιοθέτησαν ή και απέρριψαν την ιδέα της τυποποιημένης ηθικής, αντανακλώντας διαφορετικές αντιλήψεις περί ευθύνης και επαγγελματισμού.

Τα ηθικά διλήμματα στην ερευνητική διαδικασία εξετάζονται μέσα από παραδείγματα της επιτελεστικής καθημερινότητας της εθνογραφικής πράξης. Η συγγραφέας φωτίζει τη ρευστότητα των ηθικών αποφάσεων και τη σημασία της προστασίας των συμμετεχόντων/-ουσών, όταν η αξιακή δέσμευση προς τις κοινότητες τίθεται σε διαπραγμάτευση με την ακαδημαϊκή πίεση της δημοσίευσης των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Η επιλογή μιας δεοντολογικής στάσης συνεπάγεται αναπόφευκτα κόστος, πολλαπλά επίπεδα ευθύνης και, συχνά, τη συνειδητή σιωπή.

Αναπτύσσει, με επιστημονική οξυδέρκεια και βαθιά γνώση του πεδίου, μια ιστορική προσέγγιση των ρυθμιστικών μηχανισμών της ανθρωπολογικής έρευνας, ανοίγοντας μια ουσιαστική συζήτηση για το πώς οι κανόνες ηθικής επηρεάζουν την εθνογραφική πρακτική.

Το βιβλίο προσεγγίζει, επίσης, τις Επιτροπές Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας ως γραφειοκρατικούς μηχανισμούς με περιορισμένο ορίζοντα ευθύνης απέναντι στις υπό έρευνα κοινότητες. Το ερώτημα που αναδεικνύει είναι, όχι μόνο ποια εκδοχή της ηθικής επικρατεί, αλλά και πώς αυτή αποκρίνεται –ή όχι– στις κοινωνικές συγκρούσεις και στις ασυμμετρίες ισχύος που διατρέχουν την ανθρωπολογική μεθοδολογία. Η συγγραφέας ασκεί κριτική στην αποπολιτικοποίηση της ηθικής και επισημαίνει την τάση των θεσμών ελέγχου να παρουσιάζονται ως μηχανισμοί διοικητικής πειθαρχίας και στρατηγικής σιωπής, γεγονός που συσκοτίζει τις έμφυλες, ταξικές και φυλετικές δυναμικές και υπονομεύει τη δημόσια αξία της ανθρωπολογικής γνώσης. Αναλύοντας πώς έννοιες όπως η «συναίνεση» αποπλαισιώνονται μέσα από θεσμικά πρωτόκολλα, αναδεικνύει την ανάγκη για μια δεοντολογία που να μην εξαντλείται σε τυποποιημένες συμμορφώσεις, αλλά να ανταποκρίνεται στη σύνθετη και αντιφατική πραγματικότητα της εθνογραφικής δραστηριότητας.

Απέναντι σε αυτήν την περιοριστική αντίληψη των κανονιστικών πλαισίων, η Γκέφου-Μαδιανού προτείνει μια ανθρωπολογική ηθική «εν κινήσει» – ικανή να διαχειρίζεται την αβεβαιότητα, την αμφισημία και τις πολλαπλές εντάσεις που αναδύονται στην πράξη. Μια ηθική που δεν εξαντλείται στη ρητορική της προστασίας ή της λογοδοσίας, αλλά δοκιμάζεται στο πεδίο, εκεί όπου ο/η ανθρωπολόγος καλείται να σταθμίσει ασύμμετρες σχέσεις και να διαχειριστεί επώδυνες αποφάσεις.

Η συγγραφέας αναφέρεται σε εξελίξεις όπως η τεχνολογική διαμεσολάβηση της έρευνας και η εμπορευματοποίηση των μεγάλων δεδομένων, στοιχεία τα οποία, τονίζει, μεταβάλλουν τις παραδοσιακές σχέσεις στο πεδίο. Σε αυτό το περιβάλλον οι παλαιές ηθικές βεβαιότητες καταρρέουν και η ανθρωπολογία καλείται να διαμορφώσει νέα εννοιολογικά εργαλεία, κατάλληλα για τις σύγχρονες μορφές συλλογής εθνογραφικών δεδομένων.

Στο επίκεντρο του βιβλίου αναδεικνύεται η θέση ότι η ηθική δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα διαδικαστικό ζήτημα συμμόρφωσης με κανόνες ή υπαγωγής σε θεσμικές επιταγές. Αποτελεί πολιτικό και επιστημολογικό πρόβλημα που διατρέχει κάθε πτυχή της εθνογραφικής σκέψης και δράσης. Η συγγραφέας επισημαίνει πως οι κώδικες δεοντολογίας, όσο απαραίτητοι κι αν είναι, δεν επαρκούν από μόνοι τους ως μηχανισμοί προστασίας· συχνά μετατρέπονται σε εργαλεία θεσμικού ελέγχου και πειθάρχησης.

Η Γκέφου-Μαδιανού τονίζει ότι η εθνογραφική δεοντολογία δεν είναι σταθερό σύνολο οδηγιών, αλλά ένα διαρκώς επαναπροσδιοριζόμενο πεδίο, στο οποίο η κριτική σκέψη, η αναστοχαστικότητα και η πολιτική συνείδηση αποτελούν ουσιώδεις προϋποθέσεις. Το βιβλίο συνιστά συμβολή στην αναζήτηση μιας ηθικής που αντανακλά την επιστημολογική θέση της ανθρωπολογίας και προτείνει μια περισσότερο σχεσιακή, πολλαπλά ευαίσθητη προσέγγιση. Προσφέρει έναυσμα για ουσιαστική αναθεώρηση της σχέσης των κοινωνικών επιστημών με τις κοινότητες, τους θεσμούς και την ίδια την οντολογική τους υπόσταση.

[Ο Ιωάννης Μάνος είναι καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.]

 

Πολιτικές της ηθικής στην ανθρωπολογία
Κριτικές γενεαλογίες των κωδίκων δεοντολογίας
Δήμητρα Γκέφου-Μαδιανού
Εκδόσεις Πατάκη
368 σελ.
ISBN 978-960-16-9722-2
Τιμή €18,80

https://diastixo.gr/kritikes/meletesdokimia/25042-politikes-ithikis-dimitra-madianou

https://diastixo.gr/ 

Margaret Atwood: «Γηραιές μωρές παρθένες»

 

 Αλεξία Βλάρα

 

 

Το βιβλίο Γηραιές μωρές παρθένες της Μάργκαρετ Άτγουντ είναι μια συλλογή διηγημάτων όπου κοινωνικά ζητήματα, όπως τα γηρατειά, η μοναχικότητα, οι ανθρώπινες σχέσεις, οι οικογενειακοί δεσμοί και η απώλεια, μπλέκονται με έναν σχεδόν δυστοπικό τόνο. Όλα αυτά δοσμένα με τον μοναδικό σαρκασμό της συγγραφέως, όπως μόνο εκείνη ξέρει κάθε φορά.

Μέσα από δεκαπέντε μικρά διηγήματα, χωρισμένα σε τρεις ενότητες, η Άτγουντ μάς παρασύρει και αγγίζει τις πιο ευαίσθητες χορδές μας. Το βιβλίο αποτελεί το πιο πρόσφατο δείγμα γραφής της και αποδεικνύει περίτρανα πως συνεχίζει να αφουγκράζεται τη σημερινή εποχή. Ο ίδιος ο τίτλος είναι δηλωτικός της πρόθεσής της: προετοιμάζει τον αναγνώστη για ένα έργο που θα είναι και καυστικό και στοχαστικό.

Οι περιγραφές της είναι τόσο ζωντανές και καθάριες, που μέσα από αυτές αναδύονται οι προσωπικές αγωνίες μας. Πόσο μόνοι είμαστε τελικά σ’ αυτόν τον κόσμο; Και πόσο μαζί – αλλά ταυτόχρονα χώρια; Άλλωστε, στον θάνατο πάντα είμαστε μόνοι. Μόνοι γεννιόμαστε, μόνοι πεθαίνουμε. Όσο είμαστε ζωντανοί, όμως, τι κάνουμε γι’ αυτό;

Η συγγραφέας, με αυτοαναφορικότητα και καυστικότητα, φτάνει στο σημείο να πραγματοποιεί μια φανταστική συνέντευξη με τον ίδιο τον Τζορτζ Όργουελ. Η «Νεκρή συνέντευξη» είναι από τα αγαπημένα μου διηγήματα του βιβλίου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Η σάτιρα σε ακραίους καιρούς είναι ριψοκίνδυνη». Κι εδώ προκύπτει το βασανιστικό ερώτημα: πόσο δημοκρατικά όντα είμαστε πραγματικά και πόσο συνάδει η ελευθερία του λόγου με το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι;

Το τελευταίο μέρος της συλλογής είναι και το πιο σκοτεινό. Μιλώντας για πόλεμο, μοναξιά και τη ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, η Άτγουντ σμιλεύει τα πιο ευάλωτα σημεία του νου μας. Πόσο έρμαια των παθών και των λαθών μας είμαστε; Χρησιμοποιώντας πραγματικά στοιχεία από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και με την παγωμένη γλώσσα της, παγιώνει μέσα μας τη θλίψη – αλλά και την αλήθεια, την οποία συχνά εθελοτυφλούμε και δεν αντικρίζουμε.

«Η σάτιρα σε ακραίους καιρούς είναι ριψοκίνδυνη».

Δυνατά σημεία της συλλογής είναι η περιγραφική δεινότητα και η γραφή της Άτγουντ, που καταφέρνει να φανερώσει το καλό μέσα από το κακό, την ελπίδα μέσα από τον πόνο και τον σαρκασμό. Το διήγημα που έδωσε και τον τίτλο στη συλλογή είναι αφιερωμένο στην εσωτερική κάθαρση και την αναγέννηση, και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της δύναμης του μυαλού και της ψυχής – ακόμη και μέσα από τα χαλάσματα. Η μοναξιά μπορεί να γίνει σοφία. Και η σοφία μπορεί να καταλήξει μοναξιά, αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά.

Τα ονόματα που επιλέγει η Άτγουντ είναι κάπως παιδικά κάποιες φορές και ίσως χάνουν τη σπουδαιότητά τους, αλλά και αυτό εντάσσεται στον σαρκασμό της. Στο τρίτο μέρος του βιβλίου αποπνέεται έντονα και το λυρικό, ποιητικό της ύφος, που οδηγεί σταδιακά στην κορύφωση του λόγου.

Η Μάργκαρετ Άτγουντ κατέχει σίγουρα μια θέση ανάμεσα στις πιο σημαντικές και ρηξικέλευθες συγγραφείς. Από την Ιστορία της θεραπαινίδας μέχρι το παρόν έργο, δεν φοβάται να τσαλακωθεί και να θίξει ζητήματα όπως η μοναχικότητα, η ολιγαρχία, η ανδροκρατία και η θέση της γυναίκας ως εργαλείο του άνδρα. Χαιρόμαστε πραγματικά που ανακαλύψαμε και αυτό το μικρό της διαμαντάκι!

 

Γηραιές μωρές παρθένες
Μάργκαρετ Άτγουντ
μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ
Εκδόσεις Ψυχογιός
304 σελ.
ISBN 978-618-01-5802-1
Τιμή €18,80

Αλεξία Βλάρα πολιτικός επιστήμονας και δημοσιογράφος

https://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/25066-ghraies-mores-parthenes

https://diastixo.gr/ 

Πηνελόπη Δέλτα: «Παραμύθι χωρίς όνομα»

 

Κατερίνα Ζαμαρία

 

 

Σύμφωνα με την Αγγέλα Καστρινάκη, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθύντρια της σειράς «Παλαιά κείμενα, νέες αναγνώσεις»:

Τα «παλαιά κείμενα» είναι είτε μυθιστορήματα του 19ου αιώνα ή των αρχών του 20ού, που έχουν αγαπηθεί στο παρελθόν, είτε πιο άγνωστα κείμενα που τα ανακαλύπτουμε. «Νέες αναγνώσεις» σημαίνει ότι κάθε κείμενο συνοδεύεται από μια πλούσια μελέτη, που το τοποθετεί στον χώρο και στον χρόνο και το ερμηνεύει.

Πρόσφατα, η σειρά συμπληρώθηκε με το Παραμύθι χωρίς όνομα της Πηνελόπης Δέλτα, που συνοδεύεται από τη μελέτη της Ιωάννας Πετροπούλου «Έρως, Οδύνη, Ιστορία: Μια συγγραφέας γεννιέται». Ευτυχής συγκυρία, μιας και το βιβλίο περιλαμβάνεται στον κατάλογο των λογοτεχνικών έργων που, σύμφωνα με το ΙΕΠ του Υπουργείου Παιδείας, θα διαβάσουν οι μαθητές της Γ’ Δημοτικού στο πλαίσιο της διδασκαλίας ολόκληρων λογοτεχνικών έργων.

Η Πηνελόπη Δέλτα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στο χώρο της λογοτεχνίας. Γέννημα θρέμμα του παροικιακού ελληνισμού, προερχόμενη από εξαιρετικά εύπορη οικογένεια, θα ακολουθήσει αρχικά τη μοίρα των γυναικών της εποχής και της τάξης της: έγγαμος βίος, τεκνοποίηση, κοινωνική ζωή. Καθοριστική, ωστόσο, θα σταθεί η γνωριμία της με τον Ίωνα Δραγούμη, το 1905, σχέση που θα σημαδέψει τόσο την προσωπική όσο και τη συγγραφική της ζωή.

Έργο και για παιδιά και για μεγάλους. Ένα διηλικιακό βιβλίο.

Το Παραμύθι χωρίς όνομα δημοσιεύτηκε το 1910 και είναι το δεύτερο παιδικό βιβλίο της Δέλτα. Γράφτηκε σε μια πολιτικά ταραγμένη για την Ελλάδα εποχή, σε όλα τα επίπεδα. Στη μελέτη της Πετροπούλου, παρουσιάζεται η ζωή της Δέλτα σε συνάρτηση με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής. Η ατμόσφαιρα ήττας και αποθάρρυνσης προσωπικής και εθνικής (η ήττα του 1897, οι ειδήσεις για το Κίνημα στο Γουδί, το τέλος της σχέσης της με τον Δραγούμη) την οδηγεί στη γραφή. «Έγραψα το δεύτερο βιβλίο μου στο θυμό μου απάνω, σε δέκα μέρες μέσα, ζωγραφίζοντας στο πρόσωπο του αγοριού αρχηγού τον Νεοέλληνα που θα έσωζε τον τόπο», γράφει στη Ναταλία Δραγούμη-Μελά. Για την κοσμοπολίτισσα Πηνελόπη, η έννοια της πατρίδας δεν είναι αντιληπτή ως εδαφική οντότητα αλλά ως ιδεολόγημα. Ταυτόχρονα, η ένταξή της στο κίνημα του δημοτικισμού, που εκτός από γλωσσικό υπήρξε και κίνημα ιδεολογικό και κοινωνικό, τη βγάζει από την ιδιωτική στη δημόσια σφαίρα. Η αναζήτηση της δικής της ταυτότητας ταυτίζεται με την αναζήτηση ταυτότητας της Ελλάδας.

Στη μελέτη παρουσιάζεται εκτενώς το πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνεται η συγγραφική ταυτότητα της Δέλτα, μιας γυναίκας που, αν και ταλανίζεται από μια ψυχική νόσο, που την οδηγεί σε πολλές απόπειρες αυτοκτονίας, έχει τη διαύγεια να χρησιμοποιήσει τη γραφή ως αντίδοτο στον έρωτα και τη σιωπή. Καταφέρνει, μάλιστα, πρωτοπορώντας και ανατέμνει την προσωπική ιστορία της μέσα από την οπτική των ρόλων που το φύλο επιτάσσει.

Η Πετροπούλου, σχολιάζοντας το Παραμύθι, εντοπίζει ως υπόβαθρο εξιστόρησης τις επιστολές του Παύλου Μελά προς τη σύζυγό του και το έργο Μαρτύρων και ηρώων αίμα του Δραγούμη, µεταποιώντας σε παραµύθι την εξιστόρηση για τον «θάνατο του παλικαριού», του Παύλου Μελά. Η Δέλτα, ωστόσο, προσδίδει τη δική της αισιόδοξη λογοτεχνική εκδοχή στα συμβάντα, επιτρέποντας στο βασιλόπουλο, τον ήρωα-σωτήρα, να ζήσει και να σώσει το έθνος του.

Η μελέτη δίνει τη δυνατότητα στον ενήλικο αναγνώστη να εστιάσει σε χωρία του κειμένου όπου –πίσω από ένα παραμύθι για παιδιά– λανθάνουν ιστορικές καταβολές, διακειμενικές σχέσεις και στοιχεία. Ο φυσικός κόσμος, ως σύμβολο, αντιστικτικά με τον ανθρώπινο. Η αλληγορική γλώσσα, που οδηγεί σε αναγωγές και ταυτίσεις (οι Μοιρολάτρες ως κοινωνικό σώμα οδηγούν στην ταύτιση με τους Νεοέλληνες). Η γελοιοποίηση και η αποδόμηση μιας ξοφλημένης εξουσίας. Η διεφθαρμένη οικονομική διαχείριση, με συνεργούς από όλη την κοινωνική πυραμίδα. Η Πετροπούλου θα αναδείξει και τη λειτουργία των κύριων ονομάτων του έργου. Ονόματα που αποδίδονται ad hoc, άλλα προερχόμενα από αφηρημένες «θετικές» έννοιες (Συνετός, Γνώση, Φρόνηση) και άλλα από «αρνητικές» (Αστόχαστος, Ζήλιω, Πανουργάκος). Το Καλό θα αναδυθεί από το πρόσωπο του βασιλόπουλου, ενός οργισμένου έφηβου (θα λέγαμε σήμερα) που μαζί με την αδελφή του, Ειρηνούλα, θα προσπαθήσει να αλλάξει τον κόσμο. Στο σπιτικό της Φρόνησης και της Γνώσης θα μάθει την αξία που έχουν τα γράμματα αντί για τα όπλα, την ανάγκη –ως ηγέτης– να ακούει και να μιλά με τον λαό του, τη σημασία της αποκατάστασης της δικαιοσύνης που έχει πληγεί από αργυρώνητους δικαστές.

Καταληκτικά, διερευνάται αν εντέλει το Παραμύθι χωρίς όνομα απευθύνεται πιο πολύ σε παιδιά ή σε μεγάλους, ερώτημα που απασχόλησε και την Π. Δέλτα. Ο Στέφανος Δέλτας, που πρώτος διάβασε το χειρόγραφο, αποφάνθηκε πως δεν είναι ούτε για παιδιά ούτε για μεγάλους. Η Πετροπούλου, στη μελέτη της, υποστηρίζει πως μπορεί να χαρακτηριστεί ως «διπλό βιβλίο». Έργο και για παιδιά και για μεγάλους. Ένα διηλικιακό βιβλίο, δηλαδή, που ανάλογα με την ηλικία και την αναγνωστική εμπειρία του αναγνώστη, άλλοτε εστιάζει στα λανθάνοντα πραγματολογικά στοιχεία και άλλοτε στα στοιχεία της ζωής των ηρώων.

Με εύχρηστο μικρό σχήμα, καλοσχεδιασμένο εξώφυλλο και ιδιαίτερα φροντισμένο λόγο, η επιστημονική προσέγγιση του παλαιού κειμένου χαρίζει τη δυνατότητα μιας νέας οπτικής στην ανάγνωσή του. Ταυτόχρονα, επανασυστήνει την Πηνελόπη Δέλτα, την πρώτη οργανική διανοούμενη του 20ού αιώνα, που αναδύθηκε μέσα από έναν κόσμο συντήρησης και κατάφερε, πληρώνοντας το τίμημα, να αναμετρηθεί με τις συνθήκες της εποχής, εγκαινιάζοντας ένα νέο κεφάλαιο στη Λογοτεχνία και ανασκευάζοντας την ερμηνευτική εκδοχή του όρου «γυναίκα συγγραφέας για παιδιά».

 

Παραμύθι χωρίς όνομα
Πηνελόπη Δέλτα
Ιωάννα Πετροπούλου: «Έρως, Οδύνη, Ιστορία: Μια συγγραφέας γεννιέται»
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
520 σελ.
ISBN 978-618-230-109-8
Τιμή €16,00

https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/25075-paramithi-xoris-onoma

https://diastixo.gr/ 

Χαριτίνη Ξύδη: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα

 

Χαριτίνη Μαλισσόβα

 

  

Η Χαριτίνη Ξύδη γεννήθηκε στον Βόλο και κατοικεί στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει ιστορία και αρχαιολογία. Κατά το παρελθόν, έλαβε μέρος σε αποστολές ανασκαφών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει εκδώσει, μέχρι σήμερα, 14 βιβλία (ποιητικά, πρόζα και πεζά). Αρθρογραφεί, κατά καιρούς, σε έγκριτα λογοτεχνικά και μουσικά περιοδικά. Ποιήματα και κείμενά της έχουν φιλοξενηθεί σε ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Επί εννέα χρόνια (2012-2021) ήταν μουσική παραγωγός, παρουσιάζοντας τη ζωντανή εκπομπή Fish & Mr Hiroshima στο ραδιόφωνο του Αμάγκι (κάθε Τετάρτη 6-8 μ.μ.), με αφιερώματα στο λαϊκό τραγούδι και τους δημιουργούς του. Σήμερα εργάζεται στο Πρωτοδικείο Αθηνών και λοξώς ως επιμελήτρια κειμένων. Η συλλογή διηγημάτων της Θηρία ανήμερα, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μετρονόμος, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Θηρία ανήμερα, ο τίτλος του βιβλίου σας. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία του;

Τα Θηρία είναι λαϊκό κέντρο, ή έστω καφενείο. Μέσα στις σελίδες τους μπορείς να κουβεντιάσεις, να πιεις, ατέλειωτες ώρες, να κλάψεις, να εξομολογηθείς έρωτες και πάθη. Είναι ο τόπος όπου χάνεις και ξανακερδίζεις τη μνήμη σου. Τα Θηρία είναι κάτι πολύ δικό μας. Αλλά μπορείς και να το μετονομάσεις σε ό,τι επιθυμείς. Θηρία-καύλα, Θηρία-επανάσταση, Θηρία-γύμνια, Θηρία-εραστές. Τα Θηρία είναι όπως ακριβώς παρουσιάζονται, και αυτή είναι μια συγκινητική γνησιότητα, όπως της Θύρας 21 της ΑΕΚ. Τα Θηρία είναι και η ΑΕΚ και οι κερκίδες της, οι ποδοσφαιριστές της και ο Δημήτρης Χατζηχρήστος, γιατί δηλώνουν την αιώνια ένωση των απανταχού αισθηματιών. Είναι οι νότες στα λαϊκά του Μανώλη Αγγελόπουλου, οι φωνητικές χορδές της Κάλλας και οι νότες από τις άριες στους Αλιείς Μαργαριταριών. Μας συντροφεύουν στα ΜΜΜ, στις λεωφόρους, μέσα στα μπαρ, πάνω στα στρώματα. Αλλάζει ο τόνος τους, το ρεπερτόριό τους, αλλά υπάρχει πάντα μια πίστα αναπάντεχη, ένα τραγούδισμα που σου τρυπάει τον εγκέφαλο. Μια κίνηση που σώζει την παρτίδα. Είναι πίνακες του Τσαρούχη, τα σύγκορμα ρίγη της Στέλλας του Κακογιάννη, αλκοόλ χωρίς παγάκια, ο μόχθος του εργάτη, η απόγνωση του ερωτευμένου, του καψούρη, που τον απέρριψαν, τα ανήμερα θηρία του αντάρτικου αγώνα, το άγριο μεθύσι του μοναχικού θαμώνα σκυλάδικου, το πάθος του τζογαδόρου, η περηφάνια και ο καημός ενός ξεριζωμένου πρόσφυγα, τα ανελέητα δάκρυα των χωρισμών, το ένθεο κομμάτι της ύπαρξης, δηλαδή. Τα Θηρία είμαι απολύτως εγώ και η ιστορία μου με ό,τι ανθρώπινο αγάπησα ανεπίστρεπτα.

Τα τραγούδια είναι τα σωθικά του Έλληνα. Είναι ο χρόνος, ο τόπος, η εποχή και η ιστορία του.

Η νύχτα και όσα συνέβαιναν κυρίως τις προηγούμενες δεκαετίες απασχολούν όχι μόνο τα Θηρία ανήμερα, αλλά και παλαιότερα βιβλία σας. Θέλετε να σχολιάσετε;

Η νύχτα είναι η μεγαλειώδης συνύπαρξη του άυλου και του απτού, της σάρκας και του πνεύματος, του άγγελου και του δαίμονα εαυτού. Χωρίς απαραίτητα να μπορεί να ειπωθεί με τους υπάρχοντες όρους. Η νύχτα είναι ο δρόμος που οδηγεί στην εξωλεκτική διάσταση της λαϊκής ποίησης. Δηλαδή, μια καντίνα στην άκρη του πουθενά, μια ταβέρνα κάτω από μουριές, με λαϊκά στο τζουκ μποξ, που ακούγεται μέχρι το λιμάνι την ώρα που αναχωρούν τα καράβια για τα νησιά. Ήρωες του Ουγκό. Φωνές, κλάματα, γέλια και μουσική. Το λευκό μακό φανελάκι του οικοδόμου. Τα πανηγύρια του θεσσαλικού κάμπου, τα χωριά του Πηλίου, το κρασί από τους αμπελώνες της Λάρισας. Το βαλς δύο ηλικιωμένων στη μέση του δρόμου. Τα δυο σου χέρια που πήρανε βεργούλες και με δείρανε. Οι καρσιλαμάδες και τα γιαβάσικα τσιφτετέλια του Τζόρνταν Τσομίδη στην Αμερική. Θυμάμαι όταν έγραφα τα Θηρία, πάντοτε μεταμεσονύκτιες ώρες, πηγαινοερχόταν πολύ στη σκέψη μου η επαρχία του τέλους του ’80 και των αρχών του ’90, και ό,τι φέρει, που αποτέλεσε τον πρώτο και τελεσίδικο σπινθήρα που πυροδότησε, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, τον δρόμο και τον τρόπο μου στη λογοτεχνία, ο Περικλής Κοροβέσης και ένα στιγμιότυπο από τον Άγιο της μοναξιάς, της Ιωάννας Καρυστιάνη, που θα μου επιτρέψετε να το παραθέσω: «Είχε πάει μόνη της σε ένα καψουρομάγαζο, φρούριο από νοβοπάν, νάιλον και λαμαρίνες, κάπου στην Εθνική οδό και πέρασε τη μισή νύχτα με τα μάτια δεμένα με μαύρο μαντίλι, ο τραγουδιστής τα μοίραζε στους πελάτες, αγάπες τώρα δέστε τα, τώρα λύστε τα, τώρα ξαναδέστε τα, για να εισπράττουν απερίσπαστοι το σεβντά των στίχων, αϋπνίες, νυχτοπερπατήματα και τραβήγματα μοιχών και μοιχαλίδων». Επειδή η νύχτα θα παραμένει, εις τους αιώνες, το σημείο εκείνο, από το οποίο εκκινεί και στο οποίο καταλήγει η λάμψη της ύπαρξης μέσα στη στιγματισμένη από ρύπους ανθρωπότητα, θα παραμένει η περιφέρεια της αγιότητας και της αμαρτίας μας, γι’ αυτόν τον λόγο ακριβώς και τα Θηρία είναι ένα βιβλίο διανυκτερεύον, για να περνάμε μέσα τους τα δύσκολα, τα επώδυνα, τα μοναξιασμένα μας βράδια.

Μουσικοί, με την ιδιότητα των δημιουργών και των τραγουδιστών, συστήνονται στους αναγνώστες μέσα από τη δική σας οπτική. Σε ποιον βαθμό πιστεύετε πως καθορίζει η μουσική την ταυτότητα του σύγχρονου Έλληνα, σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες;

Σίγουρα, σε μικρότερο βαθμό από ό,τι παλαιότερα. Ή κατά τις αμέσως προηγούμενες δεκαετίες, τέλος πάντων. Ευτυχώς όμως ο Έλληνας, ιδιοσυστασιακά και ψυχοσυνθετικά, ανήκει σ’ εκείνη τη μεσογειακή κατηγορία ανθρώπων, οι οποίοι επινοούν άπειρους τρόπους για να αντέξουν τα αβάσταχτα, για να συγχωρούν τα αδικαιολόγητα, για να ερμηνεύουν τα θαύματα, για να μιλούν τα ανείπωτα, για να μη μένουν μόνοι· ο βασικότερος είναι η μουσική, πρώτιστα, τα τραγούδια, εννοώ. Τα τραγούδια είναι τα σωθικά του Έλληνα. Είναι ο χρόνος, ο τόπος, η εποχή και η ιστορία του. Οι λυγμοί και οι προσευχές του. Η περηφάνια του, που κουρελιάζεται και ανασυγκροτείται. Είναι όλα του τα υπάρχοντα. Μέσα στα τραγούδια διαβιώνει, ερωτεύεται, πληγώνεται, πονάει, μεθάει, μισεί και αγαπάει, από την πρώτη φλόγα μέχρι τη στάχτη του.

Ποια ήταν η αφορμή για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Ο λόγος για τον οποίον έγινα συγγραφέας είναι τα ψηλά τακούνια που πάντοτε φορώ και η ισορροπία πάνω τους, καθώς και η μύηση στην «ιδεολογία» τους, που μου τη δίδαξε η θεία μου η Σοφία, μία από τις μεγαλύτερες αδελφές της μητέρας μου. Το βράδυ που γλίστρησα εξαιτίας τους και έπεσα από τα ανεμοδαρμένα τους ύψη, έπαθα διάστρεμμα πατώντας ένα γαρίφαλο σε σκυλάδικο της Λάρισας· αναγκάστηκα να παραμείνω ολόκληρο εικοσάλεπτο οκλαδόν στο δάπεδο της πίστας, ανάμεσα σε ζαλισμένους πότες, σπασμένα πιάτα και λιμνούλες από χυμένες σαμπάνιες. Στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι να σηκωθώ, κατάλαβα πως η ζωή από την αρχή ως το φινάλε είναι ένας ανυποχώρητος αγώνας σε ρινγκ. Συμπαραλλήλως, η συγγραφή είναι κάτι άυλο, δεν έχει ανάγκη τους μηχανισμούς της αγοράς και του εμπορίου, ή αν τους έχει, δεν είναι πραγματική. Στο μέτρο του άυλου χωράνε όλα τα σπουδαία. Για μένα, είναι ένα όνειρο και μια «παραβολή», όπου καταφεύγω για να βρίσκω ηρεμία και διαύγεια. Κάτι, έτι πολυτιμότερο: η συγγραφή επαναφέρει στην ύπαρξη τον Ενεστώτα –χρόνος που, σύμφωνα με τη γνώμη μου, είναι ο πλησιέστερος στην ψυχή μας– αρκεί το ένα χέρι σου να βρίσκεται στην καρδιά και το άλλο στη φωτιά. Αρκεί να τολμάς, να είσαι άξιος να πονέσεις, να ξενυχτήσεις, να θυσιάσεις. Αρκεί με τέσσερις λέξεις, που λέει ο λόγος, να πεις όσα χρειάζεται πάση θυσία να μιληθούν.

Στο μέτρο του άυλου χωράνε όλα τα σπουδαία.

Ποιοι ήταν οι λογοτέχνες που σας επηρέασαν;

Ο Γιώργος Ιωάννου, πιο πολύ, πιο βαθιά, πιο μοιραία. Γιατί έγραφε ανοίγοντας τις φλέβες του, ήταν η κάθε στιγμή των γραπτών του, η κάθε λέξη και στίξη τους, η κάθε αντήχηση, όρκος, εξομολόγηση, κάθε αγωνία και πυρετός τους, η πίκρα και η οδύνη τους. Και έπειτα, ο Γιώργος Μαρκόπουλος, ο Γιώργος Χρονάς, ο Γιώργος Χειμωνάς, ο Θωμάς Γκόρπας, η Μαντώ Αραβαντινού και η Κατερίνα Γώγου. Οι Βίρβος, Τσιτσάνης, Μπουλέν Ερσού και Ζέκι Μουρέν, η Ουμ Καλσούμ. Ο Μπέκετ, η Κάλλας, η Ντιράς, το ιταλικό σινεμά, ο Τσιώλης, ο Δαμιανός, η Ρώμη, το Μπαγιαραμίκ και η Κωνσταντινούπολη, η ακυβέρνητη μοίρα της Αλεξάνδρειας και της Αθήνας, ό,τι κινείται και κυλάει με δίψα, ορμή και ψυχή, καθημερινά στον παρόντα χρόνο, διαμόρφωσαν την ειδική βαρύτητα στην ιστορία των γραπτών μου και με τρόπο μοιραίο έγιναν οι κλειδοκράτορές τους.

Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν συγγραφέα;

Εξέλιξη σημαίνει αφαίρεση. Ο συγγραφέας, όταν μπορεί να πει μέσα σε δυο γραμμές (σχήμα λόγου) εκείνα τα σπουδαία, για τα οποία άλλοτε έγραφε, ενδεχομένως, σελίδες επί σελίδων, τότε και μόνο τότε εξελίσσεται. Μια αποτελεσματική άσκηση είναι να μελετάς πολύ Μπέκετ.

Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;

Η αυτοβιογραφία του Γιώργου Χρονά, Το όνομά μου είναι Γιώργος Χρονάς, από τις Εκδόσεις Οδός Πανός. Είναι λίγο να πω πως με εντυπωσίασε, η αλήθεια είναι πως με συντάραξε. Επειδή ανέπτυξε και ανέβασε σε ανεμοδαρμένα ύψη τους εξαίσιους στίχους του Καρυωτάκη:

Το παιδί που γνώρισε
ένα μεγάλο πάθος
ξέρει τι είναι τάφος
και ύστατη στιγμή.

Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;

Τη συγχώρεση, επειδή η συγχώρεση είναι κάτι ανίκητο.

Οικονομική κρίση, πανδημία, πυρκαγιές, πλημμύρες και δυο πόλεμοι στη γειτονιά μας. Ποια είναι η δική σας αίσθηση για όσα συμβαίνουν;

Ανεξαιρέτως μιλάμε για συγκλονιστικά γεγονότα, συμπάσης της ανθρωπότητας. Εντούτοις, στην καθημερινότητα, υπάρχουν και ως αποκαλυπτικά σε πολλά πεδία. Φέρουν στο φως περίεργες συμπεριφορές, άγνωστες πτυχές χαρακτήρων, πρακτικές, πράξεις και διαπράξεις, ανομολόγητους φόβους, πρόσωπα και προσωπεία, τον βαθύτερο και κάποτε τον πιο σκοτεινό εαυτό μας, ένα νέο «ήθος» στις ισορροπίες μεταξύ των ανθρώπων και των σχέσεων που συνάπτουν, το οποίο καλλιεργείται, τις περισσότερες φορές, ερήμην μας. Κάτι μας δίδαξαν και συνεχίζουν να μας διδάσκουν όλα αυτά, κάτι, άλλοτε ψυχωφελές, κάποτε φρικώδες. Σ’ εμένα απλώς επιβεβαίωσαν τον υπέρτιτλο του βίου μου, τον οποίο υπογράφει ο Μπέκετ: «Δεν μπορώ να συνεχίσω. Θα συνεχίσω».

 

Θηρία ανήμερα
Χαριτίνη Ξύδη
Μετρονόμος
124 σελ.
ISBN 978-618-5748-28-9
Τιμή €12,72

Χαριτίνη Μαλισσόβα εκπαιδευτικός και αρθρογράφος λογοτεχνίας στην εφημερίδα Θεσσαλία

https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/25060-charitini-ksidi-synentefksi-malissova

https://diastixo.gr/ 

Επιτυχία της όπερας «Ιλιάδα» του Π. Καρούσου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

 
Επιτυχία της όπερας «Ιλιάδα» του Π. Καρούσου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την Ορχήστρα Εγχόρδων Νέων Πειραιά του Πρότυπου Μουσικού Κέντρου Πειραιά – Δημοτικό Ωδείο Πειραιά

 

Μεγάλη επιτυχία η όπερα «Ιλιάδα» του Π. Καρούσου, το αδιαχώρητο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, πλήθος κόσμου χειροκρότησε το σπουδαίο έργο, που παρουσιάστηκε από τον Όμιλο για την UNESCO Πειραιώς και Νήσων και τον Ιωάννη Μαρωνίτη Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας ομίλων και συλλόγων για την UNESCO.

Στην εκπαιδευτική παράσταση υπό την διδασκαλία επιμόρφωση των νέων Μουσικών από την μαέστρο και καθηγήτρια βιολιού Σταυρούλα Μέντη συμμετείχε και ο γνωστός βιρτουόζος του βιολιού Νίκος Χατζόπουλος. Απονομές επαίνων συμμετοχής σε όλους τους συμμετέχοντες από τον Ιωάννη Μαρωνίτη Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας ομίλων και συλλόγων για την UNESCO.

Συμμετείχαν: Μουσικό Σύνολο «Ραψωδοί». Λυρικοί σολίστες. Ωραία Ελένη: Μαρία Κόκκα (σοπράνο), Ανδρομάχη: Ρέα Βουδούρη (σοπράνο), Εκάβη: Βούλα Αμιραδάκη (σοπράνο), Θέτις: Ειρήνη Κώνστα (σοπράνο), Βρισηίδα: Μαργαρίτα Γκινοσάτη (σοπράνο), Αχιλλέας: Δημήτρης Αλεξανδρίδης (τενόρος), Πάρης: Παναγιώτης Διπλάρος (βαρύτονος), Πρίαμος: Παύλος Μαρόπουλος (βαθύφωνος).

Μουσικοί: Σταυρούλα Μέντη (βιολί-εξάρχων), Φλάουτο: Αντώνης Γιαμβριάς, Κλαρινέτο: Κλερ Γουέιν, Τρομπέτα: Αντώνης Μαρίνος, Τρομπόνι: Κωνσταντίνος Τζούβαλης, Τύμπανα – κρουστά: Γιάννης Τζούβαλης.  

Α βιολιά: Κωνσταντίνα Γαμπιεράκη, Χριστίνα Μωύσογλου, Ελίνα Μίτα, Ιζαμπέλα Σεκάι, Νίκος Χατζόπουλος 

Β βιολιά: Έλενα Κουτσουροπουλου, Κορνελια Καρύδα, Παναγιώτης Γρίβας, Δημήτρης Κατζόλας 

Βιόλα: Χρύσα Χοφινάκου  

Βιολοντσέλο: Κλεοπάτρα Δάρδαλη, Λίο Γουέ  

Κοντραμπάσο: Έλλη Δαδήρα 

Πιάνο: Χριστιάνα Μάνου.  Παναγιώτης Καρούσος (συνθέτης).
Ορχήστρα Εγχόρδων Νέων Πειραιά του Δημοτικού Ωδείου Πειραιά.
Μουσική διεύθυνση: Γιάννης Πρωτόπαπας, μαέστρος
Χορογραφίες-Χορός: Ελένη Μιχαηλίδου, Εριφύλη Δαγιακίδη

Χορευτική ομάδα Καρυάτιδες της INTERNATIONAL ACTION ART σε χορογραφίες και κοστούμια της ζωγράφου - χορογράφου Anna Golovinskaya. Καρυάτιδες: Kalinka Τεπλιάκοβα, Nantezvnta Καρνιούσκα, Είρηνα Τσιλιμίγκρα, Όλγα Ντεμίντοβα, Μαργκαρίτα Κοζοκαρι, Ασέα Σλοκβένκο Ολένα.  
Χαιρετισμός: Ιωάννης Μαρωνίτης, πρόεδρος του Ομίλου για την UNESCO Πειραιώς και Νήσων