- Μαρία Δριμή
H 32χρονη Άλις Γουίν, ιρλανδοαμερικανικής καταγωγής, με δυσλεξία, κέρδισε το 2023 το βραβείο Waterstones πρωτοεμφανιζόμενου/-ης συγγραφέα για το μυθιστόρημα In memoriam, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος σε πολύ καλή μετάφραση του Άγγελου Αγγελίδη. Πρόκειται για ένα αρκετά ογκώδες μυθιστόρημα, που καλύπτει χρονικά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως γράφει η συγγραφέας στο επίμετρο του βιβλίου, όταν ήταν μικρή, η μητέρα της την έπαιρνε μαζί της στα πολεμικά νεκροταφεία και η Άλις την έβλεπε να κλαίει· της διάβαζε παιδικά βιβλία της εδουαρδιανής εποχής και σταματούσε στη μέση των προτάσεων, λέγοντάς της ότι όλα τα αγόρια θα σκοτώνονταν αναπόφευκτα στα χαρακώματα.
Η αφήγηση παρακολουθεί μια ομάδα συμμαθητών που είναι εσωτερικοί σε ένα αγγλικό κολέγιο. Κεντρικοί ήρωες είναι ο Σίντνεϊ Έλγουντ και ο Χένρι Γκοντ, δυο νεαροί με αρκετά διαφορετική ιδιοσυγκρασία, που νιώθουν μια ακατανίκητη ερωτική έλξη μεταξύ τους, σε μια εποχή όπου η ομοφυλοφιλία είναι σχεδόν ποινικό αδίκημα. Οι δυο φίλοι βρίσκουν αφορμές να απομονώνονται και τότε απαγγέλλουν ποιήματα, αγγίζονται φευγαλέα και ονειροπολούν. Ο Έλγουντ γράφει ποιήματα κυρίως με ερωτικό περιεχόμενο. Ο αγαπημένος του ποιητής είναι ο Άλφρεντ Τένισον και μάλιστα ο τίτλος του βιβλίου προέρχεται από το ομότιτλο ποίημα του ποιητή. Ο Γκοντ αγαπάει τον Θουκυδίδη, είναι κατά το ήμισυ Γερμανός και έχει μια αδελφή, τη Μοντ, που φλερτάρει τον Έλγουντ. Είναι οι απαρχές του πολέμου, τα περισσότερα αγόρια ονειρεύονται να καταταγούν, να ζήσουν ηρωικές στιγμές, να κατατροπώσουν τους Γερμανούς, κάποιοι που πληρούν το ηλικιακό κριτήριο κατατάσσονται ήδη. Όσοι μένουν πίσω κινούν την προσοχή, δείχνουν λιπόψυχοι, εισπράττουν την περιφρόνηση των γυναικών που, όταν τους συναντούν στον δρόμο, τους δίνουν λευκά φτερά. Έτσι, όλοι, αργά ή γρήγορα, κατατάσσονται και ξεκινούν για το μέτωπο. Από τη συνηθισμένη και συχνά πληκτική ατμόσφαιρα του σχολείου, με τη συνύπαρξη των συμμαθητών και τα μεταξύ τους μικρά και μεγάλα γεγονότα, τις συζητήσεις τους για ποίηση και λογοτεχνία, η συγγραφέας μάς μεταφέρει στα χαρακώματα του πολέμου, με τους νεαρούς να μετατρέπονται από μαθητές σε στρατιώτες, βουτηγμένοι στο αίμα και τις λάσπες, πεινασμένοι και βρόμικοι, συχνά σακατεμένοι ή αφήνοντας την τελευταία τους πνοή στο πεδίο της μάχης.
Οι περιγραφές της πολεμικής ατμόσφαιρας είναι μεν αληθοφανείς, όμως δεν μεταφέρουν την αγωνία, το σκοτάδι, την κατάλυση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στον ύψιστο βαθμό που έχουν επιτύχει άλλοι συγγραφείς, με πρώτο τον Σελίν. Φυσικά δεν λείπουν σκληρές σκηνές, όπως θανάσιμοι τραυματισμοί, ακρωτηριασμοί και άλλες φρικιαστικές εικόνες, όμως η συγγραφέας εστιάζει περισσότερο στον εσωτερικό κόσμο των στρατιωτών παρά στην εξωτερική φρίκη του πολέμου. Είναι απορίας άξιο ότι αρκετοί από τους παλιούς συμμαθητές βρίσκονται συστρατευμένοι στις ίδιες πολεμικές μονάδες, όμως αυτό δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην αφήγηση, αφού ο αναγνώστης παρακολουθεί την αλλαγή στον ψυχισμό τους από τις σχολικές μέρες με τα αστεία, τις παρεξηγήσεις και τους καβγάδες, στο πεδίο της μάχης με την απειλή του θανάτου, τις σωματικές κακουχίες, την πείνα και τις αψιές συμπεριφορές των ανωτέρων τους. Ιδιαίτερη τραγικότητα προσδίδει η ένθεση, σε διάφορα σημεία του βιβλίου, σελίδων από την εφημερίδα Preshutian, όπου ανακοινώνονται θάνατοι και τραυματισμοί στρατευμένων και δημοσιεύονται νεκρολογίες.
Η δύναμη του βιβλίου βρίσκεται στην ανθρωποκεντρική εστίαση, στην ανάγλυφη απεικόνιση του ψυχισμού των νεαρών πολεμιστών και, ακόμα περισσότερο, στην αλγεινή, υπόκωφη, καταπιεσμένη ερωτική επιθυμία που τους σημαδεύει περισσότερο κι από τα τραύματα του πολέμου.
Οι δύο κεντρικοί ήρωες βρίσκονται για μια περίοδο να συμπολεμούν και αυτό θέτει τη σχέση τους σε μεγάλη δοκιμασία. Νοιάζονται το ίδιο ο ένας για τον άλλον, όμως δεν είναι μόνοι τους, περιστοιχίζονται από εξαντλημένους και φοβισμένους συστρατιώτες. Λαχταρούν το άγγιγμα ο ένας του άλλου, νοσταλγούν τις μέρες του Τένισον και του Θουκυδίδη, τότε που διάβαζαν ποίηση και ιστορία και συζητούσαν ατελείωτα τις σχετικές τους διαφωνίες. Σύντομα, πάνω σε μια συμπλοκή με τους αντιπάλους, αποχωρίζονται βίαια και κατόπιν ο Έλγουντ, για πολύ καιρό, θεωρεί τον Γκοντ νεκρό, ο οποίος όμως έχει τραυματιστεί και βρίσκεται αιχμάλωτος στα χέρια των Γερμανών. Η αφήγηση παρακολουθεί τον καθέναν ξεχωριστά και αυτό είναι ένα από τα πιο γοητευτικά κομμάτια του βιβλίου.
Η ερωτική έλξη των δύο ανδρών, άλλοτε συγκαλυμμένη και άλλοτε ελεύθερη και κρουστή, περνάει διάφορες περιπέτειες όμως διατηρείται ισχυρή μέχρι τέλους, παρότι ο πόλεμος τους έχει αλλάξει και τους δύο. Η αφήγηση σκιαγραφεί σε βάθος τους δύο κεντρικούς ήρωες, κάνοντάς τους πολύ οικείους στον αναγνώστη, ο οποίος αγωνιά γιατί θέλει να τους δει ευτυχισμένους μαζί. Η Άλις Γουίν καταφέρνει να μας δώσει ένα γοητευτικό αντιπολεμικό μυθιστόρημα, κάνοντας ταυτόχρονα ένα σχόλιο πάνω στην ομοφυλοφιλία σε προηγούμενους καιρούς, όταν όλα ήταν πιο δύσκολα, οι προκαταλήψεις κυριαρχούσαν και οι άνθρωποι αναγκάζονταν να ζουν με προσωπεία, απαρνούμενοι την πραγματική τους φύση. Η δύναμη του βιβλίου, κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται στην ανθρωποκεντρική εστίαση, στην ανάγλυφη απεικόνιση του ψυχισμού των νεαρών πολεμιστών και, ακόμα περισσότερο, στην αλγεινή, υπόκωφη, καταπιεσμένη ερωτική επιθυμία που τους σημαδεύει περισσότερο κι από τα τραύματα του πολέμου.
In memoriam
Alice Winn
μετάφραση: Άγγελος Αγγελίδης
Ίκαρος
560 σελ.
ISBN 978-960-572-750-5
Τιμή €19,90
Η Μαρία Δριμή είναι ιατρός εντατικολόγος και ασχολείται με την πεζογραφία και το θέατρο
https://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/24923-in-memoriam
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου