The Fine Arts in Greece: Κούλα Αδαλόγλου: «Tempo perso»

Περσεφόνη Τζίμα

Η Κούλα Αδαλόγλου στη νέα της ποιητική συλλογή Tempoperso, τη δέκατη, συντροφεύει και οδηγεί τον αναγνώστη σε βαθιές και σκοτεινές κηλίδες της ζωής, της ψυχής, της καθημερινότητας, για να τον ανεβάσει στη συνέχεια σε υψηλές και φωτεινές εκδοχές της. Με ένα καλαίσθητο εξώφυλλο των Εκδόσεων Σαιξπηρικόν ντύνει ένα επίσης καλαίσθητο και βαθύ περιεχόμενο: –tempoperso λοιπόν;/ –μπορεί και κερδισμένος χρόνος./ Όταν στον πόνο μεταγγίζεται το φως/ και ο ορός σ’ αγγίζει τρυφερά./ Όταν υπομονετικά σαν μακρινή φωλιά σε περιμένει/ σφοδρή η ανηφόρα του τόπου και της μνήμης/ φτάνεις αγκομαχώντας. Τempoperso,/ διάπλατα οι πόρτες ανοιχτές/ πρόσωπα από ήλιο κι από βροχή κι ομίχλη/ κλείνεις την ομπρέλα σου/ και τρυπώνεις στον χρόνο («Tempo perso», II, σελ. 47).

Τα βιώματα του ποιητικού υποκειμένου, πρόσφατα και παλιότερα, οι μνήμες, οι δοκιμασίες αλλά και οι χαρούμενες εικόνες και σκηνές της νιότης μετουσιώνονται σε ποίηση, σε στίχους που εκπλήσσουν για την αμεσότητα, τη γλαφυρότητα αλλά και τους υπαινιγμούς και για τα συναισθήματα απ’ το πιο μύχιο κομμάτι της ψυχής. Ο πόνος, η λύπη για σωματικά παθήματα και παθήματα της καρδιάς, η στέρηση, η μόνιμη απουσία αγαπημένων προσώπων, ζώντων κυρίως αλλά και απελθόντων –κομμάτι της ζωής του– είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα: Όπως, όταν επισκέπτεσαι το ευρύχωρο σπίτι/ ύστερα από πολλά χρόνια,/ όταν η γυναίκα φορά τις κουρτίνες,/ τα σοκολατάκια στη φοντανιέρα βγάζουν μικρές/ δαγκάνες, σου σερβίρει αόρατο καφέ,/ κι ύστερα θρονιάζεται στην κορνίζα/ και σου επιβάλλει την ακινησία της («Θέμα ερμηνείας», σελ. 39).

Αρκετά ποιήματα, χωρίς να αποτελούν αμιγώς «ποιήματα για την ποίηση», εμπεριέχουν αγωνιώδεις στίχους με ανάλογο περιεχόμενο: Η κατάρρευση είναι βουβή./ Συμβαίνει, ερήμην κάποτε του υποκειμένου./ Ο παρατηρητής επισημάνει λεπτομέρειες, αν είναι/ προσεκτικός./ Πώς ξεθωριάζουν, για παράδειγμα, οι γραμματοσειρές./ Ή πώς αποχωρούν οι δυσαρεστημένες λέξεις/ πώς γίνονται παραμορφωτικές οι εικόνες («Η ζαχαρένια φενάκη», ΙΙ, σελ. 35). Ή: Θα ’ρθει το ποίημα/ πονεμένο κι αθώο/ θα φέρει την κάθαρση («Λέξεις ξόβεργες», σελ. 10).

Γενικότερα, η Κούλα Αδαλόγλου με τη γραφή της εναλλάσσει τη θλίψη και τη μελαγχολική διάθεση με την αισιοδοξία και το άσβεστο εσώτερο φως: «Το φως του δωματίου λιγοστεύει, δεν σκοτεινιάζει,/ αν σβήσεις τη λάμπα ή τα κεριά»./ Ήθελε να αγνοεί το μέσα φως./ Αυτό που κάνει τα μάτια να λάμπουν τη νύχτα/ και το κορμί να ακτινοβολεί έρωτα./ Να μην πω για τις λέξεις/ που ζάρωσαν στο χαλάκι/ σκυλί μαλωμένο./ Ήχοι χαμηλόφωνα γρυλίσματα./ Σιωπή («Σκοτεινιάζει», σελ. 16). Και σε άλλο ποίημα: Και τότε κατάλαβε εκείνη/ πως την είχε πιάσει μια άνοιξη/ ενώ ήταν βαθύ φθινόπωρο, σχεδόν χειμώνας./ Ήλιος, αλλά οι ακτίνες του αιχμηρές την πλήγωσαν./ Χρυσά φύλλα αλλά εύθρυπτα/ σκόρπισαν σε κομμάτια./ Την είχε πιάσει μια άνοιξη/ και τώρα γύρισε στην εποχή που της έπρεπε («Την είχε πιάσει μια άνοιξη», σελ. 17).

Μια αλληγορία μοναξιάς και απομόνωσης αποτελεί και το υπέροχο και μεστό ποίημα, με συμμετρία στους στίχους και στις στροφές, δομημένο με υλικά μεταφορικών-υπερρεαλιστικών εικόνων, «Ιστορία μιας βραδιάς με ομίχλη» (σελ. 23). Το ψυχικό σθένος του ποιητικού υποκειμένου διώχνει τον αρνητισμό, την αγωνία εξαιτίας των αναβολών (Ματαιώνονταν οι πτήσεις συνεχώς),διώχνει τις σκέψεις απελπισίας, τον φόβο, φιλοσοφεί («Μια παλιά συνταγή», σελ. 24). Στο ποίημα «Φθόγγοι οδοντικοί» (σελ. 29), ο αναγνώστης βλέπει μια ελλιπή και εμποδισμένη ηλεκτρονική επικοινωνία με αγαπημένα πρόσωπα που βρίσκονται σε τόπο μακρινό: Οι λέξεις μεταλλάσσονται σε ίνες/ χαμηλής ανάλυσης/ αδύναμες να εισβάλουν διαδικτυακά./ «Φύσα μαϊστραλάκι μου και πάρε τη φωνή μου» – έστω, είχες τότε μια ελπίδα κάπου να φτάσει η φωνή.

Eναλλάσσει τη θλίψη και τη μελαγχολική διάθεση με την αισιοδοξία και το άσβεστο εσώτερο φως.

Στις σελ. 42-48 βλέπουμε εικόνες και ποιητικές περιγραφές, «ιατρικές» θα έλεγα, σχετικές με θέματα υγείας, με αβεβαιότητα, με φόβους, αλλά και με ψυχραιμία και καρτερία στα δύσκολα. Στο ποίημα «Οι μπλούζες» (σελ. 48) υπάρχει και μία νοσταλγική διάθεση από αναπόληση ωραίων εικόνων της νιότης, που έρχονται σε αντίθεση με την τωρινή κατάσταση: Ακούγαμε τον Άγιο Φεβρουάριο./ Φορούσα τη ροζ μοχέρ μπλούζα μου./ 1972. Φοιτητές. Το διαμέρισμά σου στην Ιασωνίδου. Με έρωτα πέρασε η ώρα… Φορώ μια μπλούζα άθλια με κουμπιά/ ανοίγει βολικά για εξετάσεις.

Την ποιήτρια απασχολεί ο χρόνος, η φθορά, το δέος απέναντι στον θάνατο, η έλλειψη επικοινωνίας ακόμη και σε στενές σχέσεις. Γενικά, εκφράζει μια έντονη υπαρξιακή αγωνία, πράγμα που σηματοδοτεί και ο τίτλος της ποιητικής συλλογής. Ωστόσο, ακόμη και τα σκοτεινά και δυσάρεστα γεγονότα έχει μια μοναδική ικανότητα να τα παρουσιάζει με εκφραστική παρρησία και να τα εξαγνίζει ή ακόμα και να τα ξορκίζει. Παίζει με τα χρώματα, με τα στοιχεία της φύσης, με μοναδικές μεταφορικές εικόνες που εντυπωσιάζουν, και με έναν ιδιαίτερο πλούτο και ποικιλία λέξεων. Με δυνατή γραφίδα που την υπαγορεύουν συγκλονιστικά συναισθήματα αποτυπώνει αριστουργηματικούς στίχους και ολόκληρα ποιήματα χωρίς δραματικό ύφος, αλλά χαμηλόφωνα, χαριτωμένα και υποβλητικά.

Tempo perso
Κούλα Αδαλόγλου
Σαιξπηρικόν
64 σελ.
ISBN 978-618-569-264-3
Τιμή €9,96