- Αλεξία Βλάρα
Η αστυνομική λογοτεχνία έχει γνωρίσει τα τελευταία χρόνια μια άνθηση στην Ελλάδα, μα λίγα μυθιστορήματα τολμούν να κοιτάξουν κατάματα όχι μόνο το μυστήριο ενός εγκλήματος, αλλά και τα φαντάσματα που στοιχειώνουν συλλογικά την ιστορική μας μνήμη. Η Φαρμακωμένη του Ντίνου Σπυρόπουλου, πέρα από ένα αστυνομικό μυθιστόρημα εποχής, αποτελεί μια λογοτεχνική κατάδυση στα βαθύτερα νερά της ενοχής, της αποσιώπησης και της ψυχικής και κοινωνικής τοξικότητας που κουβαλά η μετεμφυλιακή ελληνική επαρχία.
Στο κέντρο της πλοκής ένας νέος χωροφύλακας, ο Θανάσης Δαγρές, αναλαμβάνει να ερευνήσει τον ξαφνικό θάνατο της Μαρίας, μιας νεαρής και φαινομενικά άμεμπτης γυναίκας, σε ένα χωριό όπου τίποτα δεν λέγεται και τίποτα δεν ξεχνιέται. Από την πρώτη σελίδα γίνεται φανερό πως η ιστορία δεν αφορά μόνο την εξιχνίαση ενός εγκλήματος, αλλά και την αποκάλυψη ενός πλέγματος κοινωνικών σχέσεων και μικροϊστοριών που κουβαλούν μια συσσωρευμένη βία, όχι απαραίτητα θεαματική αλλά ύπουλη, υπόγεια και αθροιστική.
Ο Σπυρόπουλος στήνει με μαεστρία το σκηνικό του. Η ελληνική επαρχία του ’60 αναπαρίσταται όχι ως ρομαντικό τοπίο, αλλά ως τόπος βαθιά τραυματισμένος από τον Εμφύλιο, γεμάτος σιωπές, φήμες και ανθρώπους που υποκρίνονται πως ζουν, ενώ μέσα τους ανασαίνουν ακόμα ο φόβος και η πίκρα. Η «φαρμακωμένη» Μαρία, πέρα από πρόσωπο, γίνεται σύμβολο: της γυναίκας που δεν χωρά στα κουτάκια που της επιβάλλει η κοινότητα· της ηθικής υποκρισίας που καταπνίγει την επιθυμία· της νέας γενιάς που πληρώνει για αμαρτίες άλλων.
Ο πρωταγωνιστής, ο χωροφύλακας Δαγρές, δεν είναι ο κλασικός νουάρ ήρωας με αλκοολισμό και σκοτεινό παρελθόν. Είναι ένας ιδεαλιστής, σχεδόν αθώος, που παλεύει να σταθεί όρθιος απέναντι στην καχυποψία των κατοίκων και στις υπόγειες συγκρούσεις που αναβλύζουν σε κάθε του βήμα. Δεν εξιχνιάζει μόνο το έγκλημα, αλλά αναμετριέται με μια ολόκληρη πολιτισμική παράδοση ενοχής και συγκάλυψης, εκεί όπου οι λέξεις είναι λιγοστές και τα βλέμματα βαριά.
Λίγα μυθιστορήματα τολμούν να κοιτάξουν κατάματα όχι μόνο το μυστήριο ενός εγκλήματος, αλλά και τα φαντάσματα που στοιχειώνουν συλλογικά την ιστορική μας μνήμη.
Η γλώσσα του Σπυρόπουλου είναι κινηματογραφική, όχι όμως με την έννοια της φαντασμαγορίας ή της επιτήδευσης· περισσότερο θυμίζει τις παλιές ελληνικές ασπρόμαυρες ταινίες, εκεί όπου κάθε μορφή είναι φιγούρα γνώριμη, σχεδόν αρχέτυπη. Με μικρές, κοφτές φράσεις, με στιβαρούς διαλόγους, με περιγραφές που ενσωματώνουν την αίσθηση του χώρου χωρίς φλυαρίες, ο συγγραφέας πετυχαίνει να δημιουργήσει μιαν ατμόσφαιρα φορτισμένη, όπου η νοσταλγία μπλέκεται με το ανείπωτο.
Είναι αξιοσημείωτο πως η Φαρμακωμένη δεν επενδύει στο εύκολο σοκ ή την επιτηδευμένη ανατροπή. Οι αποκαλύψεις έρχονται αργά, σχεδόν βασανιστικά, όπως αρμόζει σε μια κοινωνία όπου οι αλήθειες ξεθάβονται με το τσιγκέλι. Το έγκλημα δεν είναι μόνο η δολοφονία, είναι οι μικρές καθημερινές πράξεις βίας, οι αποκλεισμοί, οι ψίθυροι πίσω από την πλάτη, το βλέμμα που αποστρέφεται. Ο Σπυρόπουλος γνωρίζει καλά ότι η πραγματική φαρμακωμένη δεν είναι μόνο η Μαρία, αλλά το ίδιο το χωριό, μια μικρογραφία μιας Ελλάδας που δεν έχει ακόμη συμφιλιωθεί με το παρελθόν της.
Η Φαρμακωμένη είναι ένα έργο που μπορεί να διαβαστεί και ως κοινωνικό ψυχογράφημα, και ως υπαρξιακή αναζήτηση, και ως βαθιά πολιτικό σχόλιο. Είναι ένα βιβλίο για το πένθος που δεν τελειώνει ποτέ, για τα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα, για τις πληγές που ο χρόνος δεν επουλώνει, απλώς καμουφλάρει. Και είναι ταυτόχρονα μια εξαιρετική πρόταση στο πεδίο του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος, με λογοτεχνικές φιλοδοξίες και συναισθηματικό βάθος.
Σε μια εποχή όπου η μνήμη μετατρέπεται σε προϊόν και το παρελθόν εξιδανικεύεται ή αποστειρώνεται, ο Ντίνος Σπυρόπουλος μας προσφέρει ένα μυθιστόρημα που δεν χαρίζεται. Η Φαρμακωμένη πονάει, αλλά με τρόπο λυτρωτικό. Και μας θυμίζει πως, όσο κι αν προσπαθούμε, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το συλλογικό μας τραύμα, μπορούμε όμως να το αφηγηθούμε. Και αυτό, ίσως, είναι η αρχή της ίασης.
Φαρμακωμένη
Ντίνος Σπυρόπουλος
Πρώτη ύλη
312 σελ.
ISBN 978-618-583-015-1
Τιμή €14,90
Αλεξία Βλάρα πολιτικός επιστήμονας και δημοσιογράφος
https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/24933-farmakomeni
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου