- Δημήτριος Γ. Σουλιώτης
Διάβασα πρόσφατα το τελευταίο βιβλίο του συνταγματολόγου Κώστα Μποτόπουλου, ενός συμπολίτη μας με μακρόχρονη παρουσία στα κοινά και στα γράμματα. Πρόκειται για ένα βιβλίο που μέσα από τις εκατόν σαράντα τέσσερις σελίδες του, οι οποίες συμπληρώνονται από ένα αναλυτικό χρονολόγιο, περνούν σαν κινηματογραφική ταινία τα τελευταία πενήντα χρόνια του εθνικού μας βίου. Για την περιγραφή των γεγονότων που έχουν γίνει πλέον Ιστορία, ο συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει στοιχεία από το σύνολο σχεδόν των ανθρωπιστικών επιστημών (Ιστορία, Πολιτική Θεωρία, Πολιτισμός, Δίκαιο, Κοινωνιολογία, ακόμη και Ψυχολογία). Για να το καταφέρει αυτό ήταν απαραίτητη η μεγάλη συμπύκνωση της συγγραφικής ύλης, μετατρέποντας έτσι το βιβλίο σε «σωματίδιο» που περιέχει «πυρηνική ενέργεια». Πιο αναλυτικά, κάθε σελίδα, κάθε παράγραφος, κάθε πρόταση, ακόμη και σημαδιακές λέξεις μπορούν να αποτελέσουν ερεθίσματα για ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Και με αυτήν την έννοια το βιβλίο αποτελεί, για όσους αναζητούν τη βαθύτερη αιτία των πραγμάτων, μια σημαντική πηγή για σκέψεις και αναλύσεις.
Το βιβλίο ισορροπεί πάνω στην κόψη του ξυραφιού της τόσο δύσκολης για την ελληνική πραγματικότητα μετριοπάθειας και αναζήτησης της βαθύτερης αλήθειας. Και επειδή πλήρως αντικειμενική καταγραφή της Ιστορίας δεν μπορεί να υπάρξει και το μόνο που απομένει είναι να μην «τραβούν από το μανίκι» τον συγγραφέα υπέρτερες δυνάμεις (κόμμα, εκδοτικοί οίκοι, ΜΜΕ, τεχνοκρατική ή politically correct λογική κ.τ.λ.), θεωρώ ότι στο βιβλίο του ο συγγραφέας πορεύεται αδέσμευτος και ελεύθερος.
Πριν από την αναλυτική διαδικασία που στηρίζεται στη λογική, υπάρχει μια προαναλυτική που καθορίζεται από τις κυρίαρχες αξίες μας, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό προσδιορίζονται από βαθύτερα ψυχικά ριζώματα. Τόσο ο συγγραφέας όσο και ο αναγνώστης δεν μπορούν να παραμένουν διαρκώς στο πεδίο της λογικής και ασυνείδητα, γράφοντας ή διαβάζοντας ένα βιβλίο, έλκονται από τον κόσμο των συναισθημάτων τους. Και είναι αυτός ο κόσμος τελικά που καθορίζει την τελική κρίση του αναγνώστη για κάθε βιβλίο, του θεατή για κάθε θεατρικό έργο, κινηματογραφική ταινία, έργο τέχνης… Και σ’ αυτό το πεδίο, πέραν του πεδίου της λογικής, συναντήθηκα με τον συγγραφέα, διαβάζοντας το έργο του.
Ισορροπεί πάνω στην κόψη του ξυραφιού της τόσο δύσκολης για την ελληνική πραγματικότητα μετριοπάθειας και αναζήτησης της βαθύτερης αλήθειας.
Στο άνοιγμα του βιβλίου βρίσκουμε τον αρχαίο θεό των Ρωμαίων, τον Ιανό, με τις δύο όψεις του, την καλή και την κακή, προκειμένου να τονιστεί ότι η Μεταπολίτευση έχει τόσο ωραία όσο και άσχημα χαρακτηριστικά, συνυπάρχουν νέα και παλιά στοιχεία, πρόοδος και οπισθοδρόμηση, τόλμη και φόβος. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου η Μεταπολίτευση αναλύεται ως μετάβαση, ως τομή, ως θεσμικό κεκτημένο, ως πολιτικό παίγνιο, γενικά ως μια υπόσχεση που τηρήθηκε. Είναι η καλή πλευρά του Ιανού.
Στο δεύτερο μέρος ο Ιανός μάς δείχνει την κακή πλευρά του και η Μεταπολίτευση αναλύεται ως πρόκληση του λαϊκισμού, ως μη αξιοποίηση των κρίσεων, ως μεταρρυθμιστική δυστοκία, ως πολιτιστική μετάπτωση, γενικά ως μια υπέρβαση που ματαιώθηκε.
Στο κλείσιμο του βιβλίου βρίσκουμε μια άλλη αρχαία μορφή, τον Ίκαρο. Κατά τον Κώστα Μποτόπουλο: «Η Μεταπολίτευση πέταξε πολύ ψηλά, αν σκεφτούμε και από πού ξεκίνησε. Στη διαδρομή κόντεψε, κι όχι μόνο μια φορά, να κάψει τα φτερά της. Γλίτωσε, αλλά τα τσουρούφλισε – και τώρα πετά χαμηλά και δεν τολμά να κοιτάξει προς τα πάνω». Ο Ίκαρος, γιος του Δαίδαλου, στην προσπάθειά του να δραπετεύσει από την Κρήτη πετώντας με φτερά από κερί, που κατασκεύασε ο πατέρας του, έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε… Έτσι κι εμείς στη Μεταπολίτευση με την ώθηση κάποιων ταγών μας προσπαθήσαμε να πετάξουμε ψηλά, να δραπετεύσουμε από το βαλκανικό-προνεωτερικό παρελθόν μας… Όμως τα φτερά μας (παράδοση, θρησκευτικά ψυχικά ριζώματα, συμπεριφορές, νοοτροπίες) είναι από κερί και κινδυνεύουμε να λιώσουν και να πέσουμε στη θάλασσα, όπως ο Ίκαρος, αν πλησιάσουμε πολύ τον ήλιο της νεωτερικότητας… Και έτσι επιλέγουμε να πετάμε χαμηλά, να συνεχίζουμε τη σισύφεια πορεία μας, συναντώντας μετά τον Ιανό και τον Ίκαρο, μια άλλη αρχαία μορφή…
Επειδή λόγω ηλικίας και πολιτικής στράτευσης έχω ζήσει έντονα τα γεγονότα της Μεταπολίτευσης, διαβάζοντας το βιβλίο, και ιδιαίτερα το χρονολόγιο στο τέλος, ξέχασα για λίγο το background των ιστορικών γεγονότων και ξαναγύρισα πίσω στα προσωπικά μου βιώματα των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης. Πέρασαν από μπροστά μου σαν κινηματογραφική ταινία πρώτα τα βιώματα της σημαδιακής χρονιάς, του 1974 (έφεδρος αξιωματικός, επιστράτευση, Έβρος…) και αργότερα τα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ, οι ανεπανάληπτες στιγμές των μεγάλων συγκεντρώσεων, παρασυρμένος από το λαϊκό ποτάμι προς τη θάλασσα της Ιστορίας, η έντονη συγκίνηση και ανατριχίλα τη νύχτα της Αλλαγής, όταν χορεύαμε αγκαλιασμένοι στο Σύνταγμα. Ξαναπέταξα πάνω από τις πόλεις της Ελλάδας με το περιστέρι της νίκης και τον ήχο της «Carmina Burana». Βρέθηκα και πάλι μέσα στις καπνισμένες αίθουσες των οργανώσεων, όπου ο καπνός των τσιγάρων ανακατευόταν με τις ιδέες του Μαρξ, του Baran, του Sweezy… Και όλα αυτά χάρις σ’ ένα βιβλίο για τη Μεταπολίτευση, μ’ ένα χρονολόγιο στο τέλος…
Τo εκκρεμές της Mεταπολίτευσης
Κώστας Μποτόπουλος
Ελληνοεκδοτική
240 σελ.
ISBN 978-960-563-660-9
Τιμή €15,00
https://diastixo.gr/kritikes/meletesdokimia/24137-mpotopoulos-ekremes-metapolitefsis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου