Όταν ο ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας Χρήστος Χαρτοματσίδης αναφέρει «όπως στις ταινίες» ή «όπως τα έβλεπε στις ταινίες», ίσως κινδυνεύει να «υπονομεύσει» και τον εαυτό του ως δημιουργό αλλά και το ίδιο του το έργο, εφόσον το Ρίο Γκράντε αποτελεί μια ουσιώδη, καλοδουλεμένη, ρεαλιστική και ολοκληρωμένη κινηματογραφική ταινία, μέσα στο πλαίσιο ενός άλλου είδους και τρόπου εκφοράς, ο οποίος εμπεριέχεται στις σελίδες ενός βιβλίου. Πράγματι, χρησιμοποιώντας είκοσι ή είκοσι πέντε φιγούρες, απ’ τις οποίες δύσκολα διακρίνει κανείς τις πρωταγωνιστικές (είναι ο Βασιλάκης, η Ανθούλα, η Βάσια, ο Νάσος ή ο αστυνομικός διοικητής;), τόσο δυσεύρετα άτομα τα οποία και φέρνουν στην επιφάνεια την ιστορία που ο συγγραφέας έχει συλλάβει και παραθέτει αυτούσια, παράλληλα με την πολύ πειστική διαλογική συνέπεια που διακρίνει το έργο, στην ουσία όλα παραπέμπουν σε μια καλοστημένη ταινία, η οποία άνετα θα μπορούσε να μεταφερθεί στην οθόνη με ελάχιστες παρεμβάσεις. Ο Χαρτοματσίδης επινοεί ιστορίες οι οποίες εκπέμπουν όλα τα παραβατικά στοιχεία, που ως καρκινώματα βρίσκονται εντός του κοινωνικού ιστού, γνωρίζει πολύ καλά (και όχι μόνο επιδερμικά) από φυλακές, ληστές, μαφίες, παραβατικότητα των αστυνομικών, προστασίες μαγαζιών, νυχτερινά κέντρα κ.ο.κ., είναι άριστος γνώστης των οικογενειακών παραμέτρων και το πώς αυτές εξελίσσονται, τέλος, έχει χαραγμένη πάνω του σαν σφραγίδα τη θεατρικότητα που ένα έργο τέχνης πρέπει να συμπεριλαμβάνει, προκειμένου να γίνεται πιο ενδιαφέρον και πιο ελκυστικό, πιο βίαιο και πιο οικείο, πιο ατελέσφορο αλλά και πιο πραγματικό. Βάζοντας λοιπόν στην εξίσωση μια γλώσσα πολύ προχωρημένη ως προς τη λούμπεν εκδοχή της, μια γλώσσα η οποία δεν φείδεται προκλήσεων ως προς την αφομοίωσή της, μια γλώσσα του πεζοδρομίου (αφού όλοι του οι ήρωες είναι τέτοιου βεληνεκούς), η οποία μας εντυπώνεται πρωτίστως για την ακρότητά της, καταφέρνει να γράφει (όχι μόνο στο Ρίο Γκράντε, αλλά σε ολόκληρο το έργο του) με μια πειστικότητα ρεαλισμού και ταυτοποίησης γεγονότων, στα οποία καθαρά γινόμαστε μάρτυρες και μέσω της τηλεόρασης και μέσω του διαδικτύου. Ο Χρήστος Χαρτοματσίδης είναι, θεωρώ, ο Έλληνας Μπουκόφσκι. Είναι ο συγγραφέας ο οποίος μας μεταφέρει στον δρόμο, σε κακόφημα κέντρα της νύχτας, σε απόσπαση χρημάτων από προστασίες σε μαγαζιά, σε απομονωμένα ξενοδοχεία, σε σκληροτράχηλες μαφίες που εκδικούνται με το παραπάνω, σε προστάτες αστυνομικούς αλλά και σε έρωτες, πραγματικούς, καθημερινούς ή ιδιοτελείς, τέλος, σε ένα επίπεδο κοινωνικό, το οποίο ακόμη και αν δεν το αντιλαμβανόμαστε υπάρχει γύρω μας, ζει, πράττει, είναι κομμάτι της κοινότητας, είναι σημείο αναφοράς της επιβίωσης κάποιων ανθρώπων που έλκονται από την παρανομία, όποια θέση και αν κατέχουν στο σύνολο ή στο εργασιακό τους περιβάλλον. Άρα, για να καταλήξουμε στο πρώτο συμπέρασμα, στο έργο του Χαρτοματσίδη δεν θα συναντήσει κανείς γραβατιασμένους ή καλλιεργημένους ή διανοούμενους ή μορφωμένους ή αυτό που λέμε από το πάνω ράφι, αλλά το αντίθετο, φιγούρες περιθωριακές, που κυνηγάνε το μαύρο χρήμα, που δεν διστάζουν να απαγάγουν, να τραυματίσουν, να σκοτώσουν, που τολμούν να συμπεριφέρονται προκλητικά απέναντι στην τσιμπίδα του νόμου, που στο φινάλε αυτή είναι η ζωή τους, να αποτελούν δηλαδή το κατακάθι του κοινωνικού καφέ, το ίζημα, το σπυρί που ενώ ενοχλεί, ουσιαστικά ποτέ δεν σπάει.
Έχει χαραγμένη πάνω του σαν σφραγίδα τη θεατρικότητα που ένα έργο τέχνης πρέπει να συμπεριλαμβάνει.
Για τη γλώσσα είπαμε, στη δομή πάνω-κάτω αναφερθήκαμε, για το θέμα δεν θέλω να παραθέσω κάτι για να μη χαλάσω τη μαγεία της ανάγνωσης, εκείνο όμως που έχει τεράστια σημασία είναι στο έργο του Χαρτοματσίδη (το γενικό) η ατμόσφαιρα και το ύφος. Πράγματι, μια ιδιάζουσα ειρωνεία, μια χαλαρότητα η οποία συναντάται ακόμη και στα πιο δυσάρεστα ή σοβαρά σημεία της αφήγησης, μια παιχνιδίζουσα διάθεση και ένα σωρό άλλες ίδιου διαμετρήματος και ανατρεπτικές μείξεις χρωματίζουν τον τρόπο εκφοράς, ο οποίος έτσι γίνεται όχι απλώς ενδιαφέρων, αλλά πλήρως αφομοιώσιμος και καταλυτικός. Με αυτόν τον τρόπο, ενώ σε βιβλία άλλων συγγραφέων, αλλάζοντας κεφάλαιο, στην ουσία έχεις ξεχάσει όχι μόνο το προηγούμενο αλλά και ό,τι έχεις διαβάσει μέχρι εκείνη τη στιγμή, στον Χαρτοματσίδη όλα σού εγγράφονται στο μυαλό, προχωράς παρακάτω με γνώμονα ότι ελέγχεις όσα περνάνε μπρος στα μάτια σου και τελικά δεν σου διαφεύγει τίποτα. Η τεράστια αυτή ικανότητα του πεζογράφου Χαρτοματσίδη έρχεται να προστεθεί στον κατακτημένο πλέον από τον ίδιο (παρότι μιλάμε για ανθρώπους της νύχτας και της απάτης) Ρομαντισμό (ένα ρεύμα που τείνει να εξαλειφθεί) αλλά και στον αισθησιασμό, καθώς πολλές φορές και σε πολλά σημεία του έργου συγκινούμαστε από ερωτικού περιεχομένου συνθήκες, οι οποίες όντως κραυγαλέες, κυριολεκτικώς κλέβουν και την παραμικρότερη αντίδραση.
Ο Χρήστος Χαρτοματσίδης έχει γράψει ποίηση, διήγημα, νουβέλα, μυθιστόρημα και θέατρο. Όταν μιλάω για τον ίδιο με άλλους αναγνώστες που εκτιμούν το έργο του όσο κι εγώ, τότε αναφέρομαι στην τεράστια δυνατότητα που έχει να κατασκευάζει ιστορίες και να τις εκφράζει με αυτή την ιδιάζουσα μέθοδο, κάτι δηλαδή ανάμεσα σε κωμωδία και τραγωδία, κάτι ανάμεσα στο δυσοίωνο και το ελπιδοφόρο. Έχοντας λοιπόν στη δυναμική του ένα προσόν που ελάχιστοι άλλοι κατέχουν, ουσιαστικά πριμοδοτεί τα έργα του με σπάνια ευαισθησία, με παρεμβάσεις που λίγοι καταφέρνουν να οικοδομήσουν, που λίγοι μπορούν να εντάξουν σε ένα πλαίσιο γνήσιας δημιουργίας. Άρα, ο Βασιλάκης σαφώς παραδίδεται, η Ανθούλα χωρίζει, η Βάσια ζει τον έρωτά της, ο Νάσος βλέπει το κέντρο του να καίγεται και ο Βελέγκας παίρνει ό,τι του αξίζει. Όλοι μυθιστορηματικοί ήρωες, όλοι θεατρικές ακρότητες, οι οποίες εμπλέκονται και συμπλέκονται κάτω απ’ την μπαγκέτα ενός μαέστρου, πεζογράφου εν πολλοίς, οι οποίες κατατίθενται με τρόπο συγκινητικό, ο ένας απέναντι στον άλλο και όλοι μαζί προς ένα σημείο, όπου η ερμηνεία (του αναγνώστη) θα δώσει την τελική λύση και θα τοποθετήσει τα όρια και της δικής τους ύπαρξης, αλλά και του μυθιστορήματος γενικότερα. Αγοράζουμε λοιπόν το βιβλίο του Χρήστου Χαρτοματσίδη Ρίο Γκράντε, το απολαμβάνουμε παραθετικά και γινόμαστε μάρτυρες μιας ιστορίας, που ο συγγραφέας της για να τη γράψει, βρέθηκε σε τρομερό οίστρο και παράλληλα το διασκέδασε υπερβολικά.
Ρίο Γκράντε
Χρήστος Χαρτοματσίδης
Μεταίχμιο
304 σελ.
ISBN 978-618-03-4188-1
Τιμή €16,60
Χρίστος Παπαγεωργίου ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας
https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/23463-rio-gkrante
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου